Έχετε πετάξει ποτέ στο αεροδρόμιο Σίπχολ του Άμστερνταμ; Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι θα το αναγνωρίσουν ως το τρίτο πιο πολυσύχναστο αεροδρόμιο στην Ευρώπη, μετά το Χίθροου του Λονδίνου και το Σαρλ ντε Γκολ του Παρισιού. Αλλά αυτό που πολλοί ίσως δεν γνωρίζουν είναι ότι αυτό ακριβώς το σημείο, όπου προσγειώνονται τώρα τα αεροπλάνα, ήταν κάποτε ο τόπος μιας διάσημης ναυμαχίας. Ήταν η τοποθεσία της μάχης του Χάαρλεμερμέερ το 1573. Είναι εκπληκτικό να σκεφτεί κανείς ότι αυτό το σύγχρονο αεροδρόμιο, και μάλιστα μεγάλο μέρος της ίδιας της χώρας, ήταν κάποτε εντελώς υποβρύχιο.
Η Ολλανδία αποκαλείται συχνά «οι χαμηλές χώρες», και για καλό λόγο – περίπου το 26% του εδάφους της βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Στην πραγματικότητα, η γη αυτή ήταν ως επί το πλείστον κάτω από το νερό μόλις πριν από λίγους αιώνες. Περισσότερο από το 70% της χώρας που βλέπουμε σήμερα δεν υπήρχε πριν από 1.000 χρόνια. Πώς κατάφεραν, λοιπόν, οι Ολλανδοί να μετατρέψουν αυτό που κάποτε ήταν μια χώρα επιρρεπής σε πλημμύρες σε ένα από τα πιο ισχυρά και εύπορα έθνη στον κόσμο; Και πώς το πέτυχαν αυτό χρησιμοποιώντας μεσαιωνική τεχνολογία; Μέχρι το τέλος αυτού του άρθρου, θα ανακαλύψετε μερικές αξιοσημείωτες αλήθειες για αυτό το μικρό αλλά πανίσχυρο έθνος.
Μια μάχη με τη θάλασσα
Οι Ολλανδοί είχαν πάντα στενή σχέση με τη θάλασσα, η οποία όμως δεν ήταν πάντα ειρηνική. Κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα, οι Ολλανδοί ζούσαν υπό τον συνεχή φόβο της θάλασσας. Η Βόρεια Θάλασσα, η οποία συνορεύει με την Ολλανδία, είχε μια προσωπική βεντέτα εναντίον της χώρας. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, υπήρξαν αρκετές καταστροφικές πλημμύρες, μεταξύ των οποίων μία το 1219, γνωστή ως Πρώτη Πλημμύρα του Αγίου Μάρκελλου, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 36.000 ανθρώπους και κατέστρεψε ολόκληρες κοινότητες.
Μέχρι τον 13ο αιώνα, οι Ολλανδοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια κρίσιμη απόφαση: μπορούσαν είτε να υποχωρήσουν σε υψηλότερα εδάφη, αφήνοντας μεγάλο μέρος της χώρας τους στο έλεος της θάλασσας, είτε να τα βάλουν με τη θάλασσα κατά μέτωπο. Πιστοί στο αποφασιστικό τους πνεύμα, οι Ολλανδοί επέλεξαν να αντεπιτεθούν. Και αντεπιτέθηκαν, χρησιμοποιώντας μεσαιωνικές τεχνικές που θα οδηγούσαν σε ένα από τα πιο εκπληκτικά κατορθώματα ανάκτησης γης στην ιστορία.
Οι Dykes: Η πρώτη γραμμή άμυνας
Στις πρώτες τους προσπάθειες να προστατεύσουν τη γη τους, οι Ολλανδοί έχτισαν ογκώδη αναχώματα, τα λεγόμενα φράγματα, για να κρατήσουν τη θάλασσα μακριά. Αυτά τα αναχώματα, κατασκευασμένα από άμμο και άργιλο, χτίστηκαν γύρω από χωριά, αγροτικές εκτάσεις και πόλεις. Για τον έλεγχο μικρότερων υδάτινων σωμάτων, όπως ποτάμια και θαλάσσιες εισόδους, κατασκεύασαν και φράγματα. Το αποτέλεσμα ήταν επαναστατικό: αντί να χάνουν γη από τη θάλασσα, οι Ολλανδοί άρχισαν να ανακτούν γη που κάποτε ήταν βυθισμένη.
Η διαδικασία αυτή ήταν τόσο επιτυχής που οδήγησε στη δημιουργία των λεγόμενων πόλντερς – δηλαδή νέων, χαμηλών τμημάτων γης κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Αυτά τα πόλντερς δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο για τη γεωργία αλλά και για τη δημιουργία νέων κοινοτήτων. Και μόνο η ιδέα ότι οι άνθρωποι αψήφησαν τη θάλασσα για να δημιουργήσουν νέα γη αποτελεί απόδειξη της εφευρετικότητας και της αποφασιστικότητας των Ολλανδών.
Αξιοποίηση του νερού για την άμυνα
Καθώς οι Ολλανδοί μάθαιναν να ελέγχουν τη θάλασσα, συνειδητοποίησαν ότι το νερό μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί ως αμυντικός μηχανισμός. Τον 17ο αιώνα, οι Ολλανδοί επινόησαν την έννοια της Ολλανδικής Υδατογραμμής – ένα σύστημα άμυνας με βάση το νερό, σχεδιασμένο για την προστασία της πατρίδας τους. Χειριζόμενοι τη στάθμη των υδάτων γύρω από τη χώρα, οι Ολλανδοί μπορούσαν να πλημμυρίζουν σκόπιμα ορισμένες περιοχές, δημιουργώντας αδιάβατα εμπόδια για τα εχθρικά στρατεύματα. Αυτή η έξυπνη αμυντική στρατηγική ήταν τόσο αποτελεσματική που χρησιμοποιήθηκε μέχρι και τον 19ο αιώνα.
Εκτός από τα αναχώματα και τις υδατογραμμές, οι Ολλανδοί δημιούργησαν τοπικά συμβούλια, που ονομάζονταν Waterschappen, για να επιβλέπουν τη συντήρηση των αναχωμάτων, των φραγμάτων και των υδατοδρομίων. Αυτοί οι τοπικοί θεσμοί είχαν την εξουσία να επιβάλλουν φόρους στις κοινότητες για τη χρηματοδότηση του έργου τους. Τα Waterschappen, τα οποία υπάρχουν ακόμη και σήμερα, είναι από τους παλαιότερους δημοκρατικούς θεσμούς στον κόσμο και η επιρροή τους στην ολλανδική πολιτική υπήρξε βαθιά.
Ανεμόμυλοι: Το ολλανδικό θαύμα
Η συντήρηση των αναχωμάτων και η διατήρηση της στάθμης του νερού υπό έλεγχο απαιτούσε συνεχή προσπάθεια. Οι Ολλανδοί χρειάζονταν έναν τρόπο να αποστραγγίζουν το νερό από τους πόλντερς και να διατηρούν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους στεγνές. Έτσι, στράφηκαν στους ανεμόμυλους. Σε αντίθεση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου οι ανεμόμυλοι χρησιμοποιούνταν κυρίως για το άλεσμα των σιτηρών, στην Ολλανδία οι ανεμόμυλοι σχεδιάστηκαν για να αντλούν νερό από τους πόλντερς.
Το Video “Κάτι παράξενο συμβαίνει στην Ολλανδία // Άκου να δεις!” αναρτήθηκε 05/01/2025 στο Youtube κανάλι Άκου να δεις!