Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ένα παράδοξο: ενώ εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες ψάχνουν σπίτι για να νοικιάσουν ή να αγοράσουν, στην καρδιά της Αθήνας υπάρχουν πάνω από 120.000 κατοικίες που δηλώνονται ως κενές. Σε ευρύτερη κλίμακα της Αττικής τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (ΕΣΤΑΤ) καταγράφουν επίσης σημαντικό απόθεμα μη κατοικημένων ακινήτων, κάτι που αναδεικνύει τις βαθιές παθογένειες και τις ενδοπεριφερειακές ανισορροπίες της αγοράς κατοικίας.
Τι σημαίνει «κενό» κατά την απογραφή
Πρώτα απ’ όλα, αξίζει να διευκρινίσουμε τι θεωρεί η ΕΛΣΤΑΤ ως κενή κατοικία: είναι ένα ακίνητο που κατά την απογραφή δεν είχε μόνιμο κάτοικο — είτε γιατί προορίζεται για πώληση ή ενοικίαση, είτε γιατί βρίσκεται σε στάδιο αποπεράτωσης ή ανακαίνισης, είτε γιατί ο συνήθης κάτοικος απουσίαζε. Πρόκειται, επομένως, για μια στατιστική καταγραφή που απαιτεί περαιτέρω επαλήθευση προτού βγουν ασφαλή συμπεράσματα για τη δυνατότητα άμεσης χρήσης αυτών των σπιτιών.
Αιτίες της κενής κατοικίας
Τα αίτια είναι πολλαπλά και συχνά αλληλοεπικαλύπτονται. Πρώτον, μεγάλο ποσοστό ακινήτων έχει περάσει στα χαρτοφυλάκια τραπεζών και servicers μετά από προβλήματα αποπληρωμής δανείων — αυτά τα ακίνητα συχνά «παγώνουν» πριν βγουν ξανά στην αγορά. Δεύτερον, υπάρχουν ακίνητα με πολεοδομικά ή νομικά προβλήματα (αδειοδότηση, διεκδικήσεις, ιδιοκτησιακά ζητήματα) που δυσχεραίνουν την εκμετάλλευσή τους. Τρίτον, σημαντικό μέρος του αποθέματος είναι παλαιά, μη ανακαινισμένο και μη κατοικήσιμο — οι ιδιοκτήτες συχνά δεν διαθέτουν τα απαιτούμενα κεφάλαια ή πρόσβαση σε χρηματοδότηση για να τα αναβαθμίσουν. Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπεται η ύπαρξη «μαύρων» ενοικιάσεων: κατοικίες που τυπικά φαίνονται κενές αλλά στην πραγματικότητα διατίθενται εκτός ρυθμισμένων συμβάσεων και φορολογικών δηλώσεων.
Επιπτώσεις στην αγορά και στην κοινωνία
Οι συνέπειες είναι άμεσες και σοβαρές. Η τεχνητή στέρηση προσφοράς επιτείνει την πίεση στις τιμές των ενοικίων, πλήττοντας ιδίως φοιτητές, νέες οικογένειες και χαμηλά εισοδήματα. Παράλληλα, η συγκέντρωση κενών ακινήτων σε ορισμένες περιοχές δημιουργεί εικόνες εγκατάλειψης και μειώνει την ποιότητα ζωής. Η άνιση κατανομή του φαινομένου — με κενά να εμφανίζονται τόσο σε κεντρικές όσο και σε ακριβές παραθεριστικές ζώνες — αναδεικνύει κοινωνικές και οικονομικές ανισορροπίες.
Τι μπορεί να γίνει
Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα απαιτείται συνδυασμός μέτρων: έλεγχος και διασταύρωση στοιχείων με παρόχους ενέργειας και ύδρευσης για να εξακριβωθεί η πραγματική κατανάλωση, κίνητρα για ανακαίνιση (επιδοτήσεις, φορολογικά κίνητρα, ευνοϊκά δάνεια), επιτάχυνση της επίλυσης πολεοδομικών και νομικών εκκρεμοτήτων, καθώς και αποτελεσματική ρύθμιση και έλεγχος της βραχυχρόνιας και παράνομης ενοικίασης. Επιπλέον, η αξιοποίηση μέρους του αποθέματος για κοινωνική κατοικία ή επιδοτούμενα προγράμματα ενοικίασης θα μπορούσε να μετριάσει την πίεση στα ασθενέστερα στρώματα.
Συμπερασματικά, τα δεκάδες χιλιάδες κενά σπίτια στην Αθήνα και τα εκατοντάδες χιλιάδες στην Αττική δεν είναι απλώς στατιστική παράμετρος· είναι ένδειξη συστημικών προβλημάτων στην αγορά κατοικίας. Για να μετατραπεί αυτό το απόθεμα σε πραγματική λύση για όσους σήμερα στερούνται στέγης χρειάζεται συντονισμένη δράση πολιτείας, χρηματοπιστωτικού τομέα και τοπικών κοινωνιών, με στοχευμένα και ρεαλιστικά μέτρα που θα απαντήσουν τόσο στις αιτίες όσο και στις κοινωνικές επιπτώσεις.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Πάνω από 120.000 κενά σπίτια στην Αθήνα, η εικόνα σε άλλες περιοχές της Αττικής – Βαθιά παθογένεια” αναρτήθηκε 22/11/2025 στο Youtube κανάλι Kontra Channel