Μια νέα έρευνα του BBC Panorama φέρνει στο προσκήνιο το ζήτημα των λεγόμενων «forever chemicals» — των PFAS — και τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα χημικά μπορεί να επηρεάσουν την υγεία μας και να μολύνουν το περιβάλλον. Η ρεπόρτερ της BBC, Catrin Nye, υποβλήθηκε σε εξετάσεις αίματος και ούρων για να διαπιστώσει το προσωπικό της φορτίο από PFAS και τα αποτελέσματα ήταν ανησυχητικά.
Τι είναι τα PFAS;
Τα PFAS (per- and poly-fluoroalkyl substances) είναι μια μεγάλη οικογένεια χημικών, με περίπου 10.000 διαφορετικές ενώσεις, που χρησιμοποιούνται για να κάνουν προϊόντα ανθεκτικά στο νερό, στο λάδι και στη φθορά. Βρίσκονται σε αντικολλητικά σκεύη (Teflon), αδιάβροχα ρούχα, ηλεκτρονικά, ιατρικά εργαλεία και ακόμη και σε ηλιακά πάνελ. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι είναι επίμονοι ρύποι: δεν διασπώνται εύκολα και συσσωρεύονται στο περιβάλλον και στους οργανισμούς.
Υγεία και περιβάλλον
Επιστημονικές μελέτες έχουν συνδέσει ορισμένα PFAS με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως διαταραχές του θυρεοειδούς, καρκίνο του ήπατος και των νεφρών, καθώς και μειωμένη γονιμότητα. Επιπλέον, αυτά τα χημικά έχουν ανιχνευτεί σε ψάρια, φρούτα και στο πόσιμο νερό, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να εκτίθενται μέσω της καθημερινής διατροφής και του νερού.
Η εμπειρία της Catrin Nye
Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Catrin έκανε ιδιωτικό τεστ αίματος. Το όριο που θεωρείται «ασφαλές» σε πολλές μελέτες είναι κάτω από 2 ng/ml (нанογράμματα ανά χιλιοστόλιτρο). Τα αποτελέσματά της έδειξαν επίπεδο 9,8 ng/ml — σχεδόν πενταπλάσιο του θεωρούμενου ασφαλούς ορίου. Η δημοσιογράφος εκφράζει σοκ και ανησυχία, ειδικά επειδή πρόσφατα απέκτησε δύο παιδιά και φοβάται ότι ενδέχεται να τους έχει μεταβιβάσει PFAS.
Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες
Ενώ δεν είναι δυνατόν να αποφύγει κανείς πλήρως την έκθεση στα PFAS, υπάρχουν πρακτικά βήματα μείωσής της:
– Αντικατάσταση γρατζουνισμένων αντικολλητικών τηγανιών με ανοξείδωτα ή κεραμικά σκεύη.
– Χρήση φίλτρων νερού, όπου η ποιότητα του δικτύου δημιουργεί ρίσκο έκθεσης.
– Επιλογή καλλυντικών και προϊόντων καθαρισμού που δηλώνουν «PFAS-free» μετά από έρευνα προμηθευτών.
– Αποφυγή ορισμένων προϊόντων όπως βαφές μαλλιών και συγκεκριμένα καλλυντικά που μπορεί να περιέχουν PFAS.
Ειδικοί συμβουλεύουν επίσης ότι αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί να βοηθήσει στην αποβολή ορισμένων ουσιών και ότι, με συνεπή στρατηγική, τα επίπεδα στο αίμα μπορούν να μειωθούν μέσα σε 2–3 χρόνια.
Σπίτι και βρέφη
Στο Μπέρκσαϊρ, ένα ζευγάρι που περιμένει το πρώτο του παιδί προσκάλεσε την Dr. Federica Amarti στο σπίτι για να εντοπίσει πιθανούς κινδύνους. Η Dr. Amarti επεσήμανε ότι τα φθαρμένα αντικολλητικά σκεύη μπορούν να απελευθερώσουν περισσότερα PFAS στο φαγητό. Η σύσταση ήταν σαφής: πετάξτε τα γρατζουνισμένα τηγάνια και προτιμήστε ασφαλέστερες εναλλακτικές.
Ρύθμιση και βιομηχανία
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συζητά την επιβολή γενικού απαγορευτικού μέτρου για τα PFAS. Η βρετανική κυβέρνηση δηλώνει ότι συνεργάζεται με τους ρυθμιστές για να διαμορφώσει πολιτικές και κανονισμούς. Από την πλευρά της, η Chemical Industries Association τονίζει την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ ρυθμιστικών αρχών και βιομηχανίας ώστε να δοθούν χρόνοι μετάβασης και να βγουν στην αγορά ασφαλείς εναλλακτικές.
Δυσκολίες πρόσβασης σε τεστ και ανάγκη ρύθμισης
Παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον του κοινού —πολλοί θέλουν να γνωρίζουν τα δικά τους επίπεδα PFAS— τα τεστ παραμένουν κατά κύριο λόγο ιδιωτικά, δαπανηρά και όχι ευρέως διαθέσιμα. Πολλοί επιστήμονες που συμμετείχαν στην έρευνα του Panorama τονίζουν ότι δεν αρκεί να δίνεται η ευθύνη μόνο στους καταναλωτές: χρειάζεται σαφής ρύθμιση, διαφάνεια στην επισήμανση προϊόντων και πολιτική δράση για τη μείωση της ρύπανσης σε πηγή.
Η έρευνα του BBC Panorama φωτίζει ένα πρόβλημα που ήδη μας περιβάλλει και μας αφορά όλους: τα PFAS είναι πανταχού παρόντα, επίμονα και ενδέχεται να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία. Παρά τις προσωπικές ενέργειες που μπορεί να κάνουμε για να μειώσουμε την έκθεσή μας, είναι σαφές ότι απαιτείται συντονισμένη δημόσια πολιτική και αυστηρότερη ρύθμιση για να προστατευτεί η υγεία των σημερινών και των μελλοντικών γενεών.
Δείτε το Video: What are forever chemicals, and how do they impact our health? | BBC News*
*Για υπότιτλους πατήστε στο CC για να τους ενεργοποιήσετε και έπειτα απο το Settings επιλέξτε την επιθυμητή γλώσσα.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “What are forever chemicals, and how do they impact our health? | BBC News” αναρτήθηκε 01/12/2025 στο Youtube κανάλι BBC News