Αφού διέσχισε τις Περσικές Πύλες, ο Μέγας Αλέξανδρος, προχωρώντας γρήγορα, έφτασε στον ποταμό Αράξη, όπου βρήκε μια γέφυρα και την πέρασε αβίαστα με τον στρατό του. Η βιασύνη του οφειλόταν στην ανάγκη να φτάσει στην Περσέπολη πριν οι φρουροί της διαφύγουν με τους περσικούς θησαυρούς. Καθώς προχωρούσε προς τη μεγάλη πόλη, επιτάχυνε την πορεία του όταν έλαβε επιστολή από τον Τιριδάτη, τον διοικητή της πόλης, ο οποίος τον διαβεβαίωσε ότι αν έφτανε πριν από τους άνδρες του Δαρείου, θα του παρέδιδε την Περσέπολη.
Όπως περιγράφουν ο Διόδωρος, ο Κούρτιος και ο Ιουστίνος, ο Αλέξανδρος συνάντησε ένα τραγικό θέαμα όταν πλησίασε στην Περσέπολη. Μια ομάδα περίπου 800 ανδρών, κυρίως ηλικιωμένων και όλοι σοβαρά ακρωτηριασμένοι, βγήκαν να τον υποδεχτούν κρατώντας κλαδιά ικεσίας. Αυτοί ήταν Έλληνες τεχνίτες που είχαν αιχμαλωτιστεί από προηγούμενους Πέρσες βασιλείς. Τους είχαν ακρωτηριάσει σκόπιμα, διατηρώντας μόνο τα άκρα που ήταν απαραίτητα για την τέχνη τους. Ο Αλέξανδρος και οι στρατιώτες του συγκινήθηκαν από τα βάσανά τους, με τον μεγάλο στρατηλάτη να δακρύζει. Οι αιχμάλωτοι τον εκλιπαρούσαν για βοήθεια και εκείνος υποσχέθηκε να φροντίσει για την επιστροφή τους στην πατρίδα τους. Ωστόσο, έπειτα από σκέψη, αποφάσισαν να παραμείνουν μαζί στην Περσέπολη, επειδή φοβήθηκαν ότι οι κακουχίες τους θα ήταν δυσκολότερο να τις αντέξουν αν διασκορπίζονταν.
Ο Αλέξανδρος, σεβόμενος την απόφασή τους, έδωσε στον καθένα από αυτούς ένα γενναιόδωρο δώρο 3.000 δραχμών, πέντε ανδρικά και πέντε γυναικεία ενδύματα, δύο ζευγάρια βόδια, πενήντα πρόβατα και πενήντα μεδίμνους σιταριού. Τους απάλλαξε επίσης από όλους τους βασιλικούς φόρους και διέταξε τους επιτηρητές του να διασφαλίσουν ότι κανείς δεν θα τους αδικούσε.
Το μεγαλείο της Περσέπολης
Η μεγαλοπρέπεια της Περσέπολης, της μητρόπολης της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών, πρέπει να άφησε μόνιμη εντύπωση στον Αλέξανδρο. Ακόμα και σήμερα, τα ερείπια της παραμένουν εντυπωσιακά. Η πόλη ιδρύθηκε από τον Δαρείο Α΄ και στέγαζε τα υπέροχα παλάτια του στην κορυφή μιας τρομερής ακρόπολης. Οι διάδοχοί του ακολούθησαν το παράδειγμά του, ενισχύοντας περαιτέρω τα τείχη και στολίζοντας την πόλη με ακόμη πιο πολυτελείς κατασκευές. Ενώ ο Αρριανός παρέχει περιορισμένες λεπτομέρειες, ο Διόδωρος προσφέρει μια εκτενή περιγραφή. Περιγράφει την Περσέπολη ως «την πλουσιότερη κάτω από τον ήλιο», όπου ακόμη και οι ιδιωτικές κατοικίες περιείχαν θησαυρούς που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια πολλών ετών ευημερίας.
Το οχυρό της πόλης περιβαλλόταν από τρία ογκώδη τείχη, ένα από τα οποία ήταν μια τετράπλευρη κατασκευή ύψους εξήντα πήχεων, στολισμένη με χάλκινες πύλες και πανύψηλους χάλκινους κίονες, σχεδιασμένη να προκαλεί δέος σε κάθε επισκέπτη. Στα ανατολικά της ακρόπολης, σε μικρή απόσταση, βρισκόταν ο «βασιλικός» χώρος ταφής, με λαξευμένους στο βράχο θαλάμους για τους Πέρσες βασιλείς.
Ανεβαίνοντας στην ακρόπολη, οι επισκέπτες συνάντησαν μια μεγάλη διπλή σκάλα που ήταν διακοσμημένη με εξαίσια ανάγλυφα και επιγραφές, τα οποία παρουσίαζαν τη δύναμη της Περσικής Αυτοκρατορίας και τη συντριπτική αλαζονεία των ηγεμόνων της. Αυτή η σκάλα οδηγούσε στην επιβλητική Απαντάνα, τη μεγάλη αίθουσα των βασιλικών ακροάσεων. Στο νότο και στα ανατολικά της ακρόπολης εκτείνονταν τα ανακτορικά συγκροτήματα, με το πιο εντυπωσιακό να ανήκει στον Ξέρξη.
Η Περσέπολη ήταν η αρχαία πρωτεύουσα της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Η Πύλη των Εθνών, που συμβόλιζε την απεραντοσύνη της αυτοκρατορίας, κάλυπτε περίπου 25 τετραγωνικά μέτρα και διέθετε τέσσερις κολοσσιαίες στήλες. Δύο έξοδοι οδηγούσαν από αυτή την πύλη: μία προς το παλάτι Apadana και μία προς έναν μεγάλο ανατολικό δρόμο. Η δυτική είσοδος πλαισιωνόταν από δύο γενειοφόρες, ταυροκέφαλες μορφές, ενώ η ανατολική είσοδος είχε φτερωτά πλάσματα με περσικά πρόσωπα (Gopät-Shäh), που σηματοδοτούσαν τη δύναμη της αυτοκρατορίας. Στις πύλες αυτές αναγραφόταν το όνομα του Ξέρξη σε τρεις γλώσσες.
Οι πύλες της πόλης φυλάσσονταν από περίτεχνα γλυπτά μυθικών ζώων, ενώ οι πανύψηλοι κίονες έφεραν περίτεχνα κιονόκρανα, που συχνά απεικόνιζαν διαπλεκόμενους ταύρους. Το πιο υποβλητικό οικοδόμημα ήταν η Αίθουσα των Εκατό Κολόνων, μια τεράστια αίθουσα θρόνου με εκατό πανύψηλους κίονες. Μια από τις επιγραφές δήλωνε: «Η πόλη είναι μια από τις πιο σημαντικές στήλες της: «Έτσι διατάζει ο βασιλιάς Δαρείος: Αυτή η γη της Περσίας, που μου παραχωρήθηκε από τον Ωρομάσδη, εύφορη και πατρίδα ωραίων αλόγων και γενναίων ανδρών, δεν φοβάται κανέναν εχθρό χάρη στον Ωρομάσδη και σε μένα, τον βασιλιά Δαρείο».
Η πτώση και η καταστροφή της Περσέπολης
Παρά τις διάφορες ερμηνείες των σύγχρονων ιστορικών, οι ενέργειες του Αλεξάνδρου στην Περσέπολη παραμένουν θέμα συζήτησης. Ο Διόδωρος δίνει μια ζοφερή εικόνα της άλωσης της πόλης. Για μια ολόκληρη ημέρα, ο Αλέξανδρος επέτρεψε στους στρατιώτες του να λεηλατήσουν την Περσέπολη. Αρχικά, γλίτωσε τα παλάτια από τη λεηλασία, αλλά επέτρεψε στους άνδρες του να λεηλατήσουν την ίδια την πόλη.
Το Video “Γιατί ο Αλέξανδρος κατέστρεψε την Περσέπολη; // Άκου να δεις!” αναρτήθηκε 10/05/2025 στο Youtube κανάλι Άκου να δεις!