Σχεδόν όλα τα funds που έχουν εξαγοράσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια 1,68 εκατομμυρίων Ελλήνων φυσικών και νομικών προσώπων δηλώνουν ως έδρα την Ιρλανδία. Το ζήτημα, που έχει αναδείξει επανειλημμένα το Bankingnews ήδη από το 2024, επανέρχεται επειδή οι πρακτικές αυτές δημιουργούν σοβαρά κενά δικαιοδοσίας και αδιαφάνειας — με άμεσες συνέπειες για τους δανειολήπτες.
Δύο είναι οι βασικές αιτίες πίσω από αυτή την επιλογή.
Πρώτον, η Ιρλανδία προσφέρει ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς και δομές που προσελκύουν εταιρείες και κεφάλαια — γνωστό παράδειγμα η επιλογή από μεγάλες πολυεθνικές να δηλώνουν εκεί μέρος των δραστηριοτήτων τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι κάτοχοι των δανείων Ελλήνων φορολογικά «κατοικούν» εκτός Ελλάδας, ενώ τα έσοδα και οι επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους προκύπτουν κυρίως από την Ελλάδα. Πρόκειται, στην πράξη, για μια αστοχία του νομοθετικού πλαισίου που ρυθμίζει τη διαχείριση και μεταβίβαση των «κόκκινων» δανείων.
Δεύτερον, και πιο κρίσιμο για την έρευνα και τη δικαστική λογοδοσία: η Ιρλανδία είναι μία από τις χώρες που έχουν επιλέξει να εξαιρεθούν από το σχήμα ενισχυμένης συνεργασίας που αφορά την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO). Σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο, αυτό σημαίνει ότι η EPPO δεν έχει άμεση δικαιοδοσία ούτε μπορεί να ασκήσει απευθείας τα μέτρα δικαστικής συνδρομής ενάντια σε φορείς με έδρα την Ιρλανδία. Αν και η Ιρλανδία υπόκειται σε ευρωπαϊκές υποχρεώσεις συνεργασίας, έχει δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ως αρμόδια αρχή για την εφαρμογή ορισμένων μέσων δικαστικής συνδρομής. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε διασυνοριακές υποθέσεις, όπου κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία ή μαρτυρίες βρίσκονται σε κράτος μέλος που δεν συμμετέχει, η EPPO συναντά ουσιαστικά εμπόδια.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη για την ελληνική πραγματικότητα;
Όταν τα funds που έχουν αποκτήσει ελληνικά «κόκκινα» δάνεια δηλώνουν ως έδρα την Ιρλανδία, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αδυνατεί να ερευνήσει άμεσα την λειτουργία τους, τις πρακτικές τους ή πιθανά συστήματα καταχρηστικής συμπεριφοράς. Στην πράξη, πολλά από αυτά τα funds εμφανίζουν στο ρεκόρ τους απλούς «διευθυντικούς» τίτλους και ελάχιστη λειτουργική παρουσία: δηλώνουν ένα γραφείο σε κτίριο στην Ιρλανδία, με πόρτα που σπάνια ανοίγει, και δεν δημοσιοποιούν οικονομικά στοιχεία. Η αδιαφάνεια είναι παραπάνω από εμφανής.
Από την άλλη πλευρά, οι εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων — Intrum, doValue, Cepal και άλλες — λειτουργούν με πιο εμφανείς ισολογισμούς και διαφάνεια, αλλά το σημερινό πρόβλημα δεν είναι ο διαχειριστής· είναι ο κάτοχος του δανείου: το fund που πραγματικά ελέγχει το χαρτοφυλάκιο και αποφασίζει πολιτικές είσπραξης, μεταβιβάσεις ή ρυθμίσεις. Όταν ο κάτοχος αυτός έχει «κρυφή» ή απόμακρη νομική έδρα, οι ελληνικές αρχές και οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί ελέγχου δυσκολεύονται να ασκήσουν έλεγχο.
Οι συνέπειες είναι πολλαπλές:
– Περιορισμένη δυνατότητα διερεύνησης σε περιπτώσεις διασυνοριακών υποθέσεων.
– Δυστοκία στην πρόσβαση σε κρίσιμα οικονομικά στοιχεία.
– Ενίσχυση ενός καθεστώτος αδιαφάνειας που αφήνει εκτεθειμένους δανειολήπτες και κοινό συμφέρον.
Τι μπορεί να γίνει;
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία πρέπει να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτά τα funds — να υπερισχύει, δηλαδή, ο τόπος άντλησης εσόδων (π.χ. η Ελλάδα) έναντι της καθαρής «φυσικής» ή λογιστικής έδρας του fund. Αυτό, όμως, προϋποθέτει νομοθετική παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για να γεφυρωθούν τα κενά δικαιοδοσίας και να αποφευχθεί η εκ του πονηρού χρήση ευνοϊκών εδρών για να αποδυναμωθεί ο έλεγχος.
Η επιλογή έδρας στην Ιρλανδία από τα funds κόκκινων δανείων δεν είναι απλώς ένα φορολογικό τρικ — έχει πραγματικές και επώδυνες συνέπειες για τη δυνατότητα διερεύνησης, τη διαφάνεια και την προστασία των δανειοληπτών. Αν δεν υπάρξει νομοθετική ρύθμιση που θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ή σε άλλα όργανα να προσεγγίζουν αποτελεσματικά αυτούς τους κατόχους, το κενό αυτό θα συνεχίσει να λειτουργεί σε βάρος των πολιτών.
Με πληροφορίες απο: Γιατί τα funds κόκκινων δανείων έχουν έδρα… την Ιρλανδία; – Για να μην τα αγγίζει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία