Ένα παιδί χρειάζεται αγάπη για να μεγαλώσει. Όμως, κάποια παιδιά δεν μπόρεσαν να λάβουν αυτή την αγάπη από την οικογένειά τους. Μεγάλωσαν σε αυτό που εμείς αποκαλούμε ίδρυμα, που για εκείνα, όμως, ήταν μία νέα οικογένεια. Έλαβαν αυτό που τους έλειπε σε έναν άλλο χώρο, μακριά από το σπίτι τους, από άλλους ανθρώπους, πέρα από τους βιολογικούς τους γονείς. Στην εκπομπή, με τη Σοφία Παπαϊωάννου, παρουσιάζονται δυνατές ιστορίες νέων ανθρώπων που μεγάλωσαν σε μοναστήρια, ορφανοτροφεία, δομές φιλοξενίας. Με δυσκολίες και πόνο, βγήκαν δυνατοί, με μία δύναμη που πάντα εντυπωσιάζει αν αναλογιστεί κανείς το μεγάλωμά τους.
«Μας έμαθαν να ζούμε»: Από το μοναστήρι και τα Παιδικά Χωριά ως τους Παραολυμπιακούς — φωνές που έγιναν ζωή
Έζησαν με λιγοστές βιολογικές ρίζες, αλλά μεγάλωσαν μέσα σε άλλες αγκαλιές — μοναχές, «μητέρες» των Χωριών SOS, προσωπικό ιδρυμάτων. Οι ιστορίες τους δεν είναι ίδιες, έχουν όμως κοινό νήμα: η ανάγκη για φροντίδα, η σκληρότητα της εγκατάλειψης αλλά και η δύναμη που γεννιέται όταν κάποιοι σε κοιτάξουν στα μάτια και σε στηρίξουν. Από την Κρήτη ως τη Βούλα, από την Καβάλα ως τη Δράμα, οι πρωταγωνιστές αυτών των αφηγήσεων μιλούν για παιδικές αναμνήσεις, τραύματα, αλλά και για επιτεύγματα που ξεπερνούν κάθε προσδοκία.
Μια «οικογένεια» στο μοναστήρι
Στις παρυφές των Μοιρών, στο μοναστήρι της Παναγίας Καλυβιανής, η Μαρία μεγάλωσε τα πρώτα χρόνια της ζωής της. Η μητέρα της, αδύναμη να την φροντίσει, την εμπιστεύτηκε σε συγγενείς που επέλεξαν τη δομή του μοναστηριού για να είναι κοντά. Η Μαρίας θυμάται τον αρχικό ενθουσιασμό που άλλαξε σύντομα σε συνειδητοποίηση μοναξιάς: «Όταν έφυγαν και κατάλαβα ότι θα μείνω μόνη μου…». Παρ’ όλα αυτά, αυτό που ξεχώρισε ήταν η φροντίδα των γυναικών του μοναστηριού. «Δεν ήξεραν όλα όσα ξέρει μια μητέρα, αλλά ενστικτωδώς έδιναν αγάπη», λέει, και περιγράφει τις μοναχές και την ηγουμένη ως αποφασιστική παρουσία που της έμαθε να εκφράζεται και να εμπιστεύεται.
Από τη σύγχυση στα ιδρύματα στην αυτονομία
Ο Τάσος, παιδί μεταναστών, βρέθηκε σε ηλικία λίγων ετών στο Παπάφιο Ορφανοτροφείο στη Θεσσαλονίκη και αργότερα στο Κέντρο στη Δράμα. Η πρώτη επαφή με το ίδρυμα περιγράφεται ως αποπροσανατολισμός — ένα τεράστιο κτίριο, άγνωστα δωμάτια, μια αίσθηση φυλάκισης. Στη Δράμα όμως βρήκε και δομή, προγράμματα, βιβλία που του έδωσαν διέξοδο: «Διάβασα Ιούλιο Βερν ξανά και ξανά — ήταν το ταξίδι μου». Σήμερα σπούδασε, εργάζεται ως κοινωνικός λειτουργός και ξανασυνδέθηκε μέσω social media με τη μητέρα του που ζει στη Νέα Υόρκη. Η επιμονή του να επιβιώσει και να διαμορφώσει ζωή είναι εμφανής — αλλά και η κριτική: τα ιδρύματα δεν πρέπει να αποτελούν εύκολη λύση παράκαμψης για την κοινωνία.
Η Βιβή: από το ΠΙΚΠΑ στον Μύτικα και τους Παραολυμπιακούς
Η Βιβή γεννήθηκε με σωματική αναπηρία και πέρασε από σκληρές διαδρομές: ΠΙΚΠΑ Βούλας, Πεντέλης, χειρουργεία και αποθεραπεία. Εκεί μπήκε για πρώτη φορά τεχνητό μέλος και σιγά-σιγά κατάφερε να περπατήσει. Η πορεία της ανέδειξε τον χαρακτήρα της: συμμετοχή στους Παραολυμπιακούς του Βανκούβερ και, το 2020, ανάβαση στον Όλυμπο — πράγματα που για πολλούς φαίνονται ακραία, για εκείνη ήταν αποφασιστική υπέρβαση. Η Βιβή δεν ξεχνά την αγάπη που βρήκε σε κάποιους φροντιστές και τη σημασία της αποκατάστασης: «Η κοινωνία μας παραγκωνίζει — αλλά εγώ επέλεξα να δουλέψω το μυαλό μου και να ζήσω».
Τα Χωριά SOS και η «μητέρα» που γίνεται οικογένεια
Η Μαρία που μεγάλωσε στα Χωριά SOS της Βάρης θυμάται την καθημερινότητα σε σπίτι με άλλους «αδελφούς» και μια «μαμά SOS» που μετετράπη σε μητέρα: «Την έλεγα μαμά αυθόρμητα, παρόλο που ήξερα την βιολογική μου μητέρα». Η μετάβαση στην ενήλικη ζωή, στη Στέγη Νέων, ήταν δύσκολη· αλλά η εκπαίδευση στην αυτονομία έδινε πλεονέκτημα: σήμερα εργάζεται, σπούδασε και έχει οικογένεια.
Το μίσος του στιγματισμού και η ανάγκη για στήριξη
Κοινό στοιχείο σε όλες τις αφηγήσεις είναι το στίγμα που συχνά συνοδεύει όσους μεγάλωσαν σε ιδρύματα: αδιάκριτες ερωτήσεις, οίκτος ή κοινωνικός αποκλεισμός. Πολλοί από τους πρωταγωνιστές επισημαίνουν ότι τα ιδρύματα δεν πρέπει να αντικαθιστούν πολιτικές που στηρίζουν τις οικογένειες και προετοιμάζουν την επιστροφή στο σπίτι. Όπως λένε οι ίδιοι, η εμπειρία τους τους έκανε πιο δυνατούς, αλλά δεν θα ήθελαν τα παιδιά του μέλλοντος να μεγαλώσουν μέσα σε ιδρύματα.
Μικρές φωνές, μεγάλη αντοχή
Οι ιστορίες αυτές, γεμάτες στιγμές παιδικότητας και εφηβείας, πόνο αλλά και τρυφερότητα, δεν αποτελούν μονοδιάστατη εικόνα. Δείχνουν ότι πίσω από τη λέξη «ίδρυμα» υπάρχουν άνθρωποι που αγάπησαν και βοήθησαν — και άνθρωποι που πληγώθηκαν. Το ζητούμενο, όπως όλοι συμφωνούν, είναι να δοθούν περισσότερα εργαλεία στις οικογένειες ώστε τα παιδιά να μείνουν στο σπίτι, και όταν αυτό δεν είναι δυνατό, να στηριχθούν οι δομές με τρόπο που πραγματικά προετοιμάζει τα νέα παιδιά για τον έξω κόσμο.
Δείτε το βίντεο με αυτές τις συγκινητικές αφηγήσεις — ιστορίες που αποδεικνύουν πως η παιδική ηλικία δεν ορίζει, αλλά σημαδεύει, και ότι με στήριξη και ευκαιρίες πολλοί μπορούν να χτίσουν μια ζωή γεμάτη νόημα.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Μεγαλώνοντας σε Ιδρύματα | 365 Στιγμές” αναρτήθηκε 03/10/2025 στο Youtube κανάλι ΕΡΤ Α.Ε.