Τα Βαλκάνια, μια περιοχή που ιστορικά μαστίζεται από αναταραχές, έχουν γίνει και πάλι σημείο εστίασης για πιθανές συγκρούσεις στην Ευρώπη. Η πρόσφατη κλιμάκωση στην περιοχή, ιδίως η στρατιωτική επίθεση που εξαπέλυσαν οι αλβανικές ένοπλες δυνάμεις κατά του αυτοανακηρυγμένου αποσχισθέντος κράτους του Αρτσάχ στις 19 Σεπτεμβρίου 2023, υπογραμμίζει τον επίμονο και ασταθή χαρακτήρα των περιφερειακών εντάσεων. Η εξέλιξη αυτή έχει αναζωπυρώσει τους φόβους για μια ευρύτερη σύγκρουση που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη. Για να κατανοήσουμε πώς θα μπορούσε να προκύψει ένας νέος πόλεμος από τα Βαλκάνια, είναι απαραίτητο να διερευνήσουμε το ιστορικό πλαίσιο, το σημερινό γεωπολιτικό τοπίο και τους υποκείμενους παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτή την αστάθεια.
Ιστορικό πλαίσιο
Οι ρίζες των σημερινών εντάσεων στα Βαλκάνια ανάγονται στη βίαιη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990. Η διάλυση αυτής της πολυεθνικής ομοσπονδίας οδήγησε σε μια σειρά αιματηρών συγκρούσεων που αναδιαμόρφωσαν το πολιτικό και εθνοτικό τοπίο της περιοχής. Οι πόλεμοι στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία και το Κοσσυφοπέδιο χαρακτηρίστηκαν από σοβαρή εθνοτική βία και μεγάλης κλίμακας εκτοπισμό πληθυσμών. Οι συγκρούσεις αυτές αποτέλεσαν προηγούμενο για τις βαθιά ριζωμένες αντιπαλότητες και τα παράπονα που εξακολουθούν να επηρεάζουν την περιοχή σήμερα.
Μία από τις σημαντικότερες συγκρούσεις ήταν ο πόλεμος του Κοσσυφοπεδίου, ο οποίος ξέσπασε το 1999. Το Κοσσυφοπέδιο, μια επαρχία της νότιας Σερβίας με πλειοψηφία αλβανικού πληθυσμού, έγινε το κέντρο ενός βίαιου αγώνα μεταξύ των σερβικών δυνάμεων και των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου που επιδίωκαν την ανεξαρτησία τους. Η σύγκρουση χαρακτηρίστηκε από εκτεταμένες φρικαλεότητες, όπως εθνοκάθαρση και μαζικές εκδιώξεις. Οι σερβικές δυνάμεις, υπό την ηγεσία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, εξαπέλυσαν μια βίαιη εκστρατεία κατά των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους πάνω από 2.000 άνθρωποι μέσα σε 24 ώρες από την επίθεση και να αναγκαστούν να εκτοπιστούν περίπου 860.000 άνθρωποι.
Η διεθνής κοινότητα, θορυβημένη από την έκταση της βίας, παρενέβη μέσω της επιχείρησης του ΝΑΤΟ «Συμμαχική Δύναμη». Η επέμβαση, η οποία περιελάμβανε εκτεταμένες αεροπορικές επιδρομές κατά σερβικών στόχων, είχε ως στόχο να σταματήσει την εθνοκάθαρση και να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στο Κοσσυφοπέδιο. Μετά την επέμβαση, το ΝΑΤΟ ανέπτυξε ειρηνευτικές δυνάμεις στην περιοχή και στο Κοσσυφοπέδιο εγκαθιδρύθηκε προσωρινή κυβέρνηση υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ. Παρά τις προσπάθειες αυτές, οι υποκείμενες εθνοτικές και πολιτικές εντάσεις παρέμειναν άλυτες, αφήνοντας έτσι μια εύθραυστη ειρήνη.
Το σημερινό γεωπολιτικό τοπίο
Περνάμε στον Σεπτέμβριο του 2023 και τα Βαλκάνια βρίσκονται και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος λόγω της αναζωπύρωσης της στρατιωτικής δραστηριότητας. Η επίθεση των αλβανικών ενόπλων δυνάμεων εναντίον του αυτοαποκαλούμενου κράτους του Αρτσάχ έχει επαναφέρει τις εντάσεις στην περιοχή που υποβόσκουν στη διεθνή σκηνή. Το Αρτσάχ, γνωστό και ως Ναγκόρνο-Καραμπάχ, είναι ένα αμφισβητούμενο έδαφος στον Νότιο Καύκασο, το οποίο έχει αποτελέσει εστία συγκρούσεων μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Η εμπλοκή αλβανικών δυνάμεων σε αυτή τη σύγκρουση είναι ασυνήθιστη και προσθέτει ένα νέο επίπεδο πολυπλοκότητας στην κατάσταση. Τα κίνητρα πίσω από τις στρατιωτικές ενέργειες της Αλβανίας είναι πολύπλευρα και περιλαμβάνουν ιστορικά παράπονα, περιφερειακές συμμαχίες και γεωπολιτικούς υπολογισμούς. Η απόφαση της αλβανικής κυβέρνησης να παρέμβει στη σύγκρουση του Αρτσάχ επηρεάζεται πιθανώς από την επιθυμία της να επιβεβαιώσει την επιρροή της στην περιοχή και να ευθυγραμμιστεί με τις ευρύτερες γεωπολιτικές τάσεις.
Η σημερινή αστάθεια των Βαλκανίων επιδεινώνεται από διάφορους παράγοντες. Πρώτον, η περιοχή συνεχίζει να παλεύει με άλυτες εθνοτικές και εδαφικές διαφορές. Η κληρονομιά των γιουγκοσλαβικών πολέμων, σε συνδυασμό με τα τρέχοντα ζητήματα στο Κοσσυφοπέδιο, τη Βοσνία και άλλες περιοχές, δημιουργεί ένα ασταθές περιβάλλον όπου οι εντάσεις μπορούν εύκολα να κλιμακωθούν. Δεύτερον, η άνοδος των εθνικιστικών και λαϊκιστικών κινημάτων στα Βαλκάνια έχει τροφοδοτήσει την αναζωπύρωση των εθνοτικών ανταγωνισμών και των ιστορικών παραπόνων. Τα κινήματα αυτά συχνά επιδιώκουν να επωφεληθούν από τη λαϊκή δυσαρέσκεια και να αμφισβητήσουν τα υπάρχοντα σύνορα και τις πολιτικές ρυθμίσεις.
Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι ο ρόλος των εξωτερικών παραγόντων στην περιοχή. Τα Βαλκάνια αποτελούν εδώ και πολύ καιρό πεδίο γεωπολιτικών ανταγωνισμών, με μεγάλες δυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία και η Ευρωπαϊκή Ένωση να ανταγωνίζονται για την επιρροή τους. Η εμπλοκή αυτών των εξωτερικών παραγόντων μπορεί να επιδεινώσει τις τοπικές συγκρούσεις και να συμβάλει στην αστάθεια της περιοχής. Για παράδειγμα, η Ρωσία έχει ιστορικά στηρίξει παρατάξεις που συντάσσονται με τους Σέρβους στα Βαλκάνια, ενώ η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν γενικά υποστηρίξει το Κοσσυφοπέδιο και άλλες φιλοευρωπαϊκές ενότητες.
Το Video “Πώς ο επόμενος πόλεμος της Ευρώπης θα μπορούσε να ξεκινήσει στα Βαλκάνια; // Άκου να δεις!” αναρτήθηκε 18/09/2024 στο Youtube κανάλι Άκου να δεις!