Την ώρα που το χωριό των Βοριζίων παραμένει ντυμένο στα μαύρα μετά το αιματοκύλισμα που κόστισε τη ζωή σε δύο ανθρώπους και οι έρευνες για τον εντοπισμό των υπόπτων συνεχίζονται, η κοινωνική ανθρωπολόγος Ράνια Αστρινάκη προσέφερε στην εκπομπή «Συνδέσεις» του ΕΡΤnews μια ψύχραιμη, αλλά ανησυχητικά ρεαλιστική ανάγνωση του φαινομένου των οπλομαχιών στην Κρήτη. Η ανάλυσή της απομακρύνεται από απλοϊκές εξηγήσεις και επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα πολύπλοκο σύνολο πρακτικών, αξιών και τοπικών σχέσεων εξουσίας που αναπαράγουν τη βία.
Κατ’ αρχάς, η κ. Αστρινάκη αρνείται να περιορίσει το φαινόμενο στην «βεντέτα» ή σε εικόνες κλειστών, «παγωμένων» κοινωνιών. Αντίθετα, σημειώνει, οι πρακτικές αυτές έχουν βαθιές ρίζες αλλά προσαρμόζονται και μετασχηματίζονται από τις σύγχρονες συνθήκες. Επομένως δεν πρόκειται για ένα είδος ιστορικού καταδυμένου υπολείμματος, αλλά για ζώντα κοινωνικά μοτίβα που τροφοδοτούνται και ενισχύονται.
Ένα κρίσιμο στοιχείο που αναδεικνύει είναι η εκτεταμένη οπλοκατοχή και οπλοχρησία. Ωστόσο, διευκρινίζει, τα όπλα από μόνα τους δεν εξηγούν τα πάντα: παρόλο που η παρουσία όπλων είναι πλατιά, οι συγκρούσεις αυτές οργανώνονται γύρω από αξίες όπως ο ανδρισμός και η οικογένεια. Η «ανδριά» —όπως λέγεται στην Κρήτη— και ο τρόπος που ταυτίζεται με την τιμή, την ικανότητα και την αξιοπρέπεια, δημιουργεί ένα παιχνίδι αμφισβήτησης και ανταπόκρισης που μπορεί να κλιμακωθεί μέχρι την αφαίρεση ζωής.
Στη συνέχεια, η κοινωνική ανθρωπολόγος υπογραμμίζει τον ρόλο των τοπικών δομών εξουσίας και των πελατειακών σχέσεων. Σύμφωνα με την κ. Αστρινάκη, οι σχέσεις αυτές —συχνά αδιαφανείς και αμοιβαία εξαρτώμενες— συνδέουν την παράδοση της βίας με ευρύτερα δίκτυα εξουσίας, αλλά και με μορφώματα όπως η παρακρατική επιρροή ή εγκληματικές οργανώσεις. Έτσι, το φαινόμενο δεν αναπαράγεται «μόνο του», αλλά εμπλέκεται σε ένα πλέγμα σχέσεων που το τροφοδοτεί.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι πολλοί κάτοικοι «το περίμεναν» —όπως τόνισε η κ. Αστρινάκη— πράγμα που δείχνει ότι η κλιμάκωση δεν είναι πάντα ξαφνική και απρόβλεπτη. Όταν η κοινότητα δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες παρέμβασης ή συμφιλίωσης, τα περιθώρια πρόληψης στενεύουν. Η ίδια επισήμανε ότι η κατάσταση απαιτεί γρήγορη και συντονισμένη δράση, όχι μόνο για τη δικαστική διερεύνηση, αλλά και για την αποκατάσταση του τραύματος και την πρόληψη νέων αιματηρών επεισοδίων.
Η σύσταση που προκύπτει από την ανάλυση είναι ξεκάθαρη: χρειάζονται παρεμβάσεις σε πολλαπλά επίπεδα —τοπικές πρωτοβουλίες συμφιλίωσης, ενίσχυση θεσμών, αντιμετώπιση της ανεπίσημης εξουσίας και των πελατειακών δικτύων, σε συνδυασμό με μέτρα για τη μείωση της οπλοκατοχής και την κοινωνική υποστήριξη των πληττόμενων κοινοτήτων. Η αποτροπή νέων τραγωδιών απαιτεί όχι απλώς καταδίκη, αλλά στοχευμένες πολιτικές και ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Ποιες είναι οι βαθύτερες ρίζες της βίας στην Κρήτη, σύμφωνα με κοινωνική ανθρωπολόγο” αναρτήθηκε 04/11/2025 στο Youtube κανάλι ΕΡΤ Α.Ε.