Από τη μία, εικόνες που παγώνουν το αίμα: άνδρες με ξυρισμένα κεφάλια σε ξερονήσια, κελιά βασανιστηρίων, πρωτοσέλιδα με λογοκριμένα άρθρα. Και από την άλλη; Εικόνες από ολοκαίνουργιες εργατικές κατοικίες, ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι σε ξεχασμένα χωριά και διεθνή οικονομικά βραβεία. Πώς γίνεται η ίδια περίοδος, η Επταετία της Χούντας, να περιγράφεται από κάποιους σαν εποχή ανάπτυξης και από άλλους σαν η απόλυτη καταστροφή; Ποια είναι ολόκληρη η αλήθεια; Σε αυτό το βίντεο, θα ξετυλίξουμε μαζί το κουβάρι αυτής της περιόδου που σημάδεψε την Ελλάδα όσο λίγες, από την αρχή μέχρι την πτώση της, σε μόλις δέκα λεπτά.
Ο Δρόμος προς το Πραξικόπημα
Για να καταλάβουμε τι έγινε την 21η Απριλίου 1967, πρέπει να γυρίσουμε λίγο πίσω, στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’60. Η πολιτική κατάσταση ήταν, με μια λέξη, χάος. Η χώρα ήταν ακόμα βαθιά πληγωμένη και διχασμένη από τον Εμφύλιο Πόλεμο. Ο «Ανένδοτος Αγώνας» του Γεωργίου Παπανδρέου, η κρίση των «Ιουλιανών» το 1965 και η αποστασία βουλευτών της Ένωσης Κέντρου είχαν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό τοπίο. Οι κυβερνήσεις έπεφταν η μία μετά την άλλη, αδυνατώντας να φέρουν σταθερότητα.
Την ίδια ώρα, ο κόσμος ζούσε στον ρυθμό του Ψυχρού Πολέμου. Η Ελλάδα, ως μέλος του ΝΑΤΟ, ήταν ένα κρίσιμο κομμάτι στη νότια πτέρυγα της Συμμαχίας. Έτσι, μέσα στον στρατό και σε πολλούς συντηρητικούς κύκλους, καλλιεργούνταν συστηματικά ο φόβος του «κομμουνιστικού κινδύνου». Η ιδέα ότι η Αριστερά, μέσω της ΕΔΑ, θα μπορούσε να κερδίσει τις εκλογές, είτε μόνη της είτε με την Ένωση Κέντρου, τρόμαζε πολλούς. Μέσα σε αυτό το τεταμένο κλίμα, μια ομάδα μεσαίων αξιωματικών ετοίμαζε τη δική της, δραματική «λύση». Οι πρωταγωνιστές ήταν τρεις: ο Συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο Ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός και ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος. Αυτοί οι τρεις, εκμεταλλευόμενοι την πολιτική παράλυση και την αντικομμουνιστική υστερία, αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους.
Η Νύχτα του Πραξικοπήματος
Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου 1967, η Αθήνα ξύπνησε από τον ήχο των ερπυστριών. Τανκς είχαν βγει στους δρόμους, καταλαμβάνοντας στρατηγικά σημεία: το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, τα τηλεφωνικά κέντρα, το ραδιόφωνο. Οι πραξικοπηματίες ενεργοποίησαν μια παραλλαγή του σχεδίου έκτακτης ανάγκης του ΝΑΤΟ, με την κωδική ονομασία «Προμηθεύς», το οποίο προοριζόταν για την αντιμετώπιση κομμουνιστικής εξέγερσης, για να καταλάβουν οι ίδιοι την εξουσία.
Μέσα σε λίγες ώρες, η δημοκρατία είχε καταλυθεί. Χιλιάδες πολίτες —κυρίως αριστεροί, συνδικαλιστές, καλλιτέχνες και διανοούμενοι— συνελήφθησαν μέσα σε μια νύχτα, βάσει έτοιμων λιστών. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, πιασμένος στον ύπνο, βρέθηκε προ τετελεσμένων και ουσιαστικά εξαναγκάστηκε να ορκίσει την κυβέρνηση των πραξικοπηματιών.
Λίγο αργότερα, από το ραδιόφωνο ακούστηκε η φράση που έμελλε να γίνει το σήμα κατατεθέν της δικτατορίας: «Αποφασίζομεν και διατάσσομεν…». Η Ελλάδα είχε μπει στον γύψο. Ο στρατιωτικός νόμος ήταν πλέον γεγονός, άρθρα του Συντάγματος που προστάτευαν τις ατομικές ελευθερίες καταργήθηκαν και τα πολιτικά κόμματα τέθηκαν εκτός νόμου. Η επτάχρονη νύχτα είχε μόλις ξεκινήσει.
Η Εδραίωση της Δικτατορίας
Η επιβολή της Χούντας έφερε μαζί της μια περίοδο άγριας καταστολής. Κάθε αντίθετη φωνή φιμωνόταν. Η λογοκρισία στον Τύπο, τη μουσική, το θέατρο και τον κινηματογράφο ήταν απόλυτη. Τραγούδια, όπως αυτά του Μίκη Θεοδωράκη, απαγορεύτηκαν, και χιλιάδες πολιτικοί αντίπαλοι εξορίστηκαν σε μέρη όπως τα διαβόητα ξερονήσια της Γυάρου και της Λέρου. Οι συνθήκες εκεί ήταν απάνθρωπες, και οι κρατούμενοι μπορούσαν να δουν τους δικούς τους μόνο αν υπέγραφαν την ταπεινωτική «δήλωση μετανοίας».
Παράλληλα, το καθεστώς έφτιαξε έναν πανίσχυρο μηχανισμό τρομοκράτησης: την Ελληνική Στρατιωτική Αστυνομία, γνωστή ως ΕΣΑ, και το Ειδικό Ανακριτικό της Τμήμα, το ΕΑΤ-ΕΣΑ. Το κτίριο του ΕΑΤ-ΕΣΑ στην Αθήνα έγινε ένας από τους πιο φρικτούς τόπους βασανιστηρίων. Μέθοδοι όπως η φάλαγγα, το ηλεκτροσόκ, οι εικονικές εκτελέσεις και η σεξουαλική κακοποίηση χρησιμοποιούνταν συστηματικά για να αποσπάσουν ομολογίες και να τσακίσουν το ηθικό των κρατουμένων. Όπως έλεγαν οι ίδιοι οι βασανιστές, το δόγμα ήταν σαφές: «Όποιος μπαίνει εδώ μέσα, βγαίνει ή φίλος ή σακάτης».
Πώς απάντησε όμως η κοινωνία; Παρά τον τρόμο, η αντίσταση δεν σταμάτησε ποτέ. Πήρε πολλές μορφές: από αντιστασιακές οργανώσεις, όπως το ΠΑΚ και η Δημοκρατική Άμυνα, μέχρι τη μεγάλη εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Ίσως η πιο συμβολική πράξη ήταν η απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου, τον Αύγουστο του 1968, από τον Αλέκο Παναγούλη. Αν και απέτυχε, έδειξε σε όλο τον κόσμο ότι η φλόγα της ελευθερίας δεν είχε σβήσει. Ο Παναγούλης συνελήφθη και βασανίστηκε άγρια, μετατρεπόμενος σε παγκόσμιο σύμβολο του αγώνα κατά της τυραννίας.
Την ίδια στιγμή, το καθεστώς έχτιζε έναν άλλο μύθο: αυτόν της οικονομικής ανάπτυξης. Ποια είναι η αλήθεια; Είναι γεγονός ότι η ελληνική οικονομία συνέχισε μια αναπτυξιακή πορεία που είχε ήδη ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’60.
Το Video “Τι δεν σου είπαν ποτέ για την Επταετία! // Άκου να δεις!” αναρτήθηκε 20/10/2025 στο Youtube κανάλι Άκου να δεις!