Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) βρίσκεται, όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, σε περίοδο δυναμικής επέκτασης — όχι μόνο σε υποδομές αλλά και σε ρόλο απέναντι στην κοινωνία και την οικονομία. Ο πρόεδρος του ΙΤΕ, Βασίλης Χαρμανδάρης, μιλάει για την πορεία του ιδρύματος, τα έργα που τρέχουν, τις διεθνείς συνεργασίες και τις ανησυχίες που φέρνουν μαζί τους οι τεχνολογικές εξελίξεις.
Ιστορία, μέγεθος και νέα έργα
Το ΙΤΕ ξεκίνησε πριν από περίπου 42–43 χρόνια ως Ερευνητικό Κέντρο Κρήτης και σταδιακά εξελίχθηκε στο πλέον σημαντικό ερευνητικό ίδρυμα της χώρας, με ινστιτούτα και σε άλλες πόλεις. Χάρη στη δουλειά πρωτοπόρων ερευνητών και τεχνικού/διοικητικού προσωπικού, σήμερα απασχολεί περίπου 1.500–1.600 άτομα — από ερευνητές μέχρι διδακτορικούς φοιτητές — και επιχειρεί να συνδεθεί όλο και πιο στενά με την κοινωνία και την τοπική οικονομία.
Η προηγούμενη διοίκηση εξασφάλισε σημαντική κρατική χρηματοδότηση, γύρω στα 55 εκατ. ευρώ, που έχει ήδη δρομολογήσει κατασκευή νέων κτιρίων: τέσσερα στο Ηράκλειο, ένα στα Γιάννενα, ένα στην Πάτρα, νέο κτίριο στα Χανιά και την ανακαίνιση ιστορικού κτιρίου στο Ρέθυμνο σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Οι νέοι χώροι κρίνονται αναγκαίοι για να καλύψουν τις ανάγκες των εργαστηρίων και να υποστηρίξουν την ανάπτυξη του ιδρύματος.
Ανοιχτό προς την κοινωνία
Η σύνδεση του ΙΤΕ με την κοινωνία είναι κεντρική προτεραιότητα: εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά του Ερευνητή» και εκθέσεις στο παλιό Γαλλικό Ινστιτούτο έχουν προσελκύσει χιλιάδες επισκέπτες και νεαρά παιδιά. Ο πρόεδρος επισημαίνει την ανάγκη να «σποραθεί» το ενδιαφέρον για την επιστήμη από νεαρή ηλικία, καθώς και να εξηγηθεί στον δημόσιο χώρο πώς η έρευνα μεταφράζεται σε τεχνολογίες και αγαθά που βελτιώνουν την καθημερινότητα και την οικονομία.
Αστροφυσική, Σκίνακας και επιστροφή της διασποράς
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο αστεροσκοπείο του Σκίνακα: φέτος γιορτάζονται σχεδόν 40 χρόνια λειτουργίας, και οι πρόσφατες υποδομές — νέος δρόμος, οπτική ίνα, σύνδεση με ΔΕΗ και νέα κτίρια — ενισχύουν την ερευνητική ικανότητα. Οι βελτιώσεις αυτές έφεραν και την επιστροφή ερευνητών της διασποράς, όπως ο Γιάννης Λιοδάκης από τη NASA, δείχνοντας ότι υποδομές και περιβάλλον εργασίας αποτελούν κίνητρο για επιστροφή ταλέντων.
Διεθνής σκηνή, ESA και κβαντικές τεχνολογίες
Η Ελλάδα ενισχύει την παρουσία της στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA)· το ΙΤΕ συνδιοργανώνει συνέδρια με την ESA και προετοιμάζεται μνημόνιο συνεργασίας για κβαντικές τεχνολογίες και διαστημική επιστήμη. Στον τεχνολογικό τομέα, οι δυνατότητες που ανοίγονται από την πτώση του κόστους εκτόξευσης και τις μικροδορυφορικές εφαρμογές μπορούν να δημιουργήσουν νέες αγορές και υπηρεσίες — από ασφαλείς επικοινωνίες μέχρι εφαρμογές παρατήρησης της Γης και δικτύωση σε περιοχές χωρίς υποδομή.
Ανταγωνισμός, Ευρώπη και προκλήσεις
Η παγκόσμια εικόνα αλλάζει: νέοι παίκτες όπως η Κίνα και η Ινδία ανεβαίνουν, ενώ η Ευρώπη καλείται να βρει τρόπους να επιταχύνει και να συντονίσει πολιτικές, παρά τις δυσκολίες λήψης αποφάσεων σε συνασπισμό κρατών. Στον αντίποδα, η ανάδυση της τεχνολογίας και η ύπαρξη ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων προσφέρουν ευκαιρίες, ιδίως όταν ερευνητικές ομάδες μπορούν να μετατρέψουν γνώση σε προϊόν και υπηρεσία.
Ανησυχίες: τεχνητή νοημοσύνη και πληροφορία
Μαζί με την αισιοδοξία υπάρχουν και σοβαρές ανησυχίες: η ταχύτητα εξέλιξης της τεχνητής νοημοσύνης, οι δυνατότητες της οποίας μπορεί μακροπρόθεσμα να αναδιαμορφώσουν εργασίες και κοινωνικά πλαίσια, αλλά και ο κίνδυνος παραπληροφόρησης και φίλτρων στην ψηφιακή εποχή. Η συγκέντρωση ελέγχου της πληροφορίας σε πλατφόρμες, ο κίνδυνος στοχευμένης παραπληροφόρησης και η δυνατότητα αποκλεισμού ειδήσεων αποτελούν σημεία που πρέπει να αντιμετωπιστούν δημοκρατικά.
Η επόμενη δεκαετία
Η εικόνα που περιγράφεται είναι διττή: μεγάλα άλματα στην τεχνολογία και τις δυνατότητες, αλλά και νέα ζητήματα ηθικού, κοινωνικού και πολιτικού χαρακτήρα. Το ΙΤΕ, όπως λέει ο πρόεδρός του, επιχειρεί να παραμείνει «κινούμενο», προσαρμοζόμενο και ανοιχτό προς την κοινωνία — με στόχο να μετατρέψει την έρευνα σε όφελος για την Κρήτη και τη χώρα.
Δείτε στη συνέχεια το βίντεο με τη συζήτηση για να ακούσετε περισσότερα από τον πρόεδρο του ΙΤΕ και να δείτε εικόνες από τα ερευνητικά πεδία και τις υποδομές που ανοίγουν το δρόμο για τα επόμενα βήματα.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Ο πρόεδρος του ΙΤΕ στην ΚΡΗΤΗ ΣΗΜΕΡΑ” αναρτήθηκε 06/10/2025 στο Youtube κανάλι ΚΡΗΤΗ TV