Στις αρχές του 2015, μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη από μια ομάδα ερασιτεχνών αστρονόμων πυροδότησε τη φαντασία των επιστημόνων και του κοινού. Αυτοί οι επιστήμονες-πολίτες εξέταζαν βουνά δεδομένων από το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler της NASA, όταν έπεσαν πάνω σε μια ανωμαλία: ένα αστέρι, με την επίσημη ονομασία KIC 8462852, που βρίσκεται στον αστερισμό Κύκνος σε απόσταση περίπου 1.400 ετών φωτός από τη Γη, παρουσίαζε συμπεριφορά που δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν.
Σε αντίθεση με τα συνηθισμένα αστέρια των οποίων η φωτεινότητα κυμαίνεται εξαιτίας καλά κατανοητών εσωτερικών και εξωτερικών διεργασιών, το αστέρι του Τάμπι, όπως θα γινόταν αργότερα γνωστό, παρουσίασε πρωτοφανή και τυχαία γεγονότα εξασθένισης. Κάποια στιγμή, εξασθένησε πάνω από 20% – μια τεράστια μείωση σε σύγκριση με τις τυπικές διακυμάνσεις που παρατηρούνται στα αστέρια. Πιο αινιγματική ήταν η έλλειψη οποιουδήποτε διακριτού μοτίβου σε αυτά τα γεγονότα. Σε αντίθεση με τα προβλέψιμα αστρικά φαινόμενα, το άστρο του Τάμπι αναβόσβηνε φαινομενικά χωρίς αιτία ή ρυθμό.
Τα αρχικά ευρήματα οδήγησαν φυσικά σε μια πληθώρα υποθέσεων. Ορισμένοι αστρονόμοι πρότειναν εσωτερικές αλλαγές στο εσωτερικό του άστρου, ενώ άλλοι υπέθεσαν ότι μεγάλα αντικείμενα εμποδίζουν περιοδικά το φως του. Ωστόσο, καμία από τις συμβατικές εξηγήσεις δεν μπορούσε να εξηγήσει επαρκώς το μέγεθος και την τυχαιότητα της εξασθένισης.
Προσθέτοντας στο μυστήριο, οι ιστορικές παρατηρήσεις αποκάλυψαν ότι το άστρο του Τάμπι είχε σταδιακά εξασθενίσει τον τελευταίο αιώνα. Αυτή η αργή μείωση της φωτεινότητας ήταν απροσδόκητη για έναν αστέρα του τύπου και της ηλικίας του. Τα αστέρια είναι σταθερά για εκατομμύρια, ακόμη και δισεκατομμύρια χρόνια, και μια τάση εξασθένισης επί έναν αιώνα έδειχνε μια άγνωστη διαδικασία σε λειτουργία. Φαινόταν σχεδόν σαν η ενέργεια του άστρου να απορροφάται συστηματικά.
Οι επιστήμονες παγκοσμίως έστρεψαν την προσοχή τους στο αίνιγμα, θέτοντας ένα ερώτημα που αιχμαλώτισε τη φαντασία του κοινού: θα μπορούσε αυτό να είναι απόδειξη εξωγήινης νοημοσύνης; Η ιδέα φάνηκε να συντονίζεται με το διάσημο ρητό του Σέρλοκ Χολμς: «Όταν έχεις εξαλείψει το αδύνατο, ό,τι απομένει, όσο απίθανο κι αν είναι, πρέπει να είναι η αλήθεια».
Η αποστολή του Κέπλερ και η γέννηση του μυστηρίου
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, που εκτοξεύθηκε το 2009, είχε μια απλή αποστολή: να αναζητήσει πλανήτες που μοιάζουν με τη Γη και βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μακρινά αστέρια χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που ονομάζεται φωτομετρία διέλευσης. Η τεχνική αυτή ανιχνεύει μικρές βυθίσεις στη φωτεινότητα ενός άστρου όταν ένας πλανήτης περνάει μπροστά του από το σημείο που βρισκόμαστε. Κατά τη διάρκεια των εννέα ετών λειτουργίας του, το Kepler εντόπισε περισσότερους από 2.500 εξωπλανήτες, δημιουργώντας έναν συντριπτικό όγκο δεδομένων. Για τη διαχείριση αυτού του κατακλυσμού, η NASA ζήτησε τη βοήθεια εθελοντών, κοινώς γνωστών ως Planet Hunters. Αυτοί οι εθελοντές ήταν οι πρώτοι που παρατήρησαν την παράξενη συμπεριφορά του KIC 8462852.
Σε αντίθεση με τις μικροσκοπικές, κανονικές βυθίσεις που προκαλούν οι πλανήτες, οι διακυμάνσεις του άστρου του Τάμπι ήταν μεγάλες και ακανόνιστες. Η επικεφαλής του προγράμματος Planet Hunters, Δρ Τάμπεθα Μπογιατζιάν, υπέθεσε αρχικά ότι επρόκειτο για σφάλμα επεξεργασίας δεδομένων. Ωστόσο, ενδελεχείς έλεγχοι αποκάλυψαν ότι η ανωμαλία ήταν πραγματική. Το αστέρι του Τάμπι σκοτείνιαζε έως και 22% και μερικές φορές για αρκετές ημέρες κάθε φορά, συμπεριφορά που ξεχώριζε δραματικά ανάμεσα στα 150.000 αστέρια που παρατηρούσε το Κέπλερ. Κατά συνέπεια, αυτό το παράξενο αντικείμενο ονομάστηκε χαϊδευτικά Αστέρι του Τάμπι από τον Δρ Μπογιατζιάν.
Πρώιμες θεωρίες
Θεωρία 1: Ένας γιγάντιος πλανήτης
Η πιο προφανής υπόθεση ήταν ότι ένας τεράστιος πλανήτης ήταν υπεύθυνος για το θάμπωμα. Ωστόσο, ακόμη και ένας πλανήτης τόσο μεγάλος όσο ο Δίας θα μπλοκάριζε μόνο το 1% του φωτός από ένα αστέρι μεγαλύτερο από τον Ήλιο μας. Για να προκαλέσει μείωση κατά 22%, το αντικείμενο διέλευσης θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερο από οποιονδήποτε γνωστό πλανήτη -στην πραγματικότητα, θα πλησίαζε το μέγεθος ενός μικρού άστρου. Ένα τέτοιο αντικείμενο θα ήταν ανιχνεύσιμο στο υπέρυθρο φάσμα ως καφέ νάνος, αλλά δεν παρατηρήθηκε κανένα τέτοιο αντικείμενο. Έτσι, αυτή η θεωρία απορρίφθηκε γρήγορα.
Θεωρία 2: Σκόνη
Άλλη μια συνηθισμένη εξήγηση για τα γεγονότα εξασθένισης είναι η παρουσία σκόνης. Τα νεαρά αστέρια συχνά περιβάλλονται από πρωτοπλανητικούς δίσκους γεμάτους σκόνη και αέριο, τα οποία μπορούν να επισκιάσουν το φως τους. Ωστόσο, το άστρο Τάμπι δεν ήταν νεαρό και δεν ανιχνεύθηκε κανένα υπέρυθρο ίχνος που να χαρακτηρίζει τέτοιους δίσκους. Έτσι, αυτή η θεωρία φαινόταν επίσης απίθανη.
Θεωρία 3: Σμήνος κομητών
Σε μια εργασία του 2016 με χιουμοριστικό τίτλο «Πού είναι η ροή;» (WTF), η δρ Μπόγιατζιαν και η ομάδα της πρότειναν ότι ένα τεράστιο σμήνος κομητών θα μπορούσε να είναι υπεύθυνο. Ένα μεγάλο, ακανόνιστο νέφος κομητών θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει την παρατηρούμενη εξασθένιση.
Το Video “Βρεθήκανε εκατομμύρια αστέρια… Αλλά αυτό είναι διαφορετικό. // Άκου να δεις!” αναρτήθηκε 02/05/2025 στο Youtube κανάλι Άκου να δεις!