Στον οικισμό Παπακαφκά της Αμαλιάδας, γνωστό ως γειτονιά των Ρομά, μια νέα γενιά γυναικών αμφισβητεί παγιωμένες πρακτικές και επιλέγει τη μόρφωση ως δρόμο για μια διαφορετική ζωή. Η εικόνα των κοριτσιών που γίνονται μητέρες στην πρώιμη εφηβεία δεν έχει εξαφανιστεί, αλλά σταδιακά μετασχηματίζεται: περισσότερα παιδιά πηγαίνουν σχολείο, περισσότερες κοπέλες συνεχίζουν την εκπαίδευσή τους και πολλοί νέοι επιδιώκουν επαγγελματική σταθερότητα, συχνά δουλεύοντας εποχικά στον τουρισμό.
Ο Νίκος Μπαντζαλής, που μας ξενάγησε στον οικισμό και έχει καταγράψει τις τοπικές κοινότητες, επισημαίνει ότι στον Παπακαφκά συνυπάρχουν εννέα φυλές Ρομά. Ανάμεσά τους αναφέρεται και η φυλή «Κονγκί» —ένας όρος που στη γλώσσα Ρομανί σχετίζεται με τη μνήμη— με ρίζες στην Κωνσταντινούπολη. Οι κάτοικοι, και ειδικά οι γυναίκες, επιχειρούν έναν επαναπροσδιορισμό της παράδοσης: δεν την απορρίπτουν, αλλά αλλάζουν τον χρόνο και τον τρόπο που δημιουργούν οικογένειες, δίνοντας προτεραιότητα στην εκπαίδευση.
Στο ρεπορτάζ μιλά μια νέα κοπέλα που αποτελεί παράδειγμα αυτής της αλλαγής. Μας λέει ότι αποφοίτησε από το γυμνάσιο, παρακολούθησε σχολή ΕΠΑΣ στα οικονομικά, εγγράφηκε σε νυχτερινό λύκειο και στοχεύει να δώσει πανελλαδικές εξετάσεις για να γίνει γιατρός. Παρότι παντρεύτηκε στα 16 και έγινε μητέρα στα 17, δεν εγκατέλειψε το σχολείο —ευτύχημα που αποδίδει σε έναν πατέρα που τη στήριξε— και πλέον θέλει να στηρίξει με τη σειρά της παιδιά που δεν είχαν τις ίδιες ευκαιρίες. «Το σχολείο είναι ευκαιρία για ένα καλύτερο αύριο», λέει, προσθέτοντας πως το στοίχημα είναι να ανοίξουν «τα φτερά» των νέων και να ενταχθούν πλήρως στην κοινωνία.
Στον Παπακαφκά ζουν περίπου 1.500 άνθρωποι, ενώ επίσημα καταγραφές κάνουν λόγο για πάνω από 100.000 Ρομά στην Ελλάδα. Όπως επισημαίνει ο Μπαντζαλής, ο πραγματικός αριθμός είναι μεγαλύτερος, αφού πολλοί Ρομά έχουν «εξαφανιστεί» από τις καταγραφές — είναι ενσωματωμένοι στην κοινωνία και εργάζονται ως γιατροί, καθηγητές, επιστήμονες. Παρά τα βήματα προόδου, η κοινότητα ζητά περισσότερες και συντονισμένες δράσεις: υπάρχει το Εθνικό Σχέδιο Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά (2021–2027) και διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, καθώς και προγράμματα από το Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά οι τοπικοί παράγοντες ζητούν ένα ενιαίο, ολοκληρωμένο πρόγραμμα που θα συγκεντρώνει όλες τις πρωτοβουλίες και θα μειώνει την αποσπασματικότητα.
Η αφήγηση που αναδύεται από τον οικισμό δεν είναι μονοδιάστατη: η παράδοση διατηρείται, αλλά επαναπροσδιορίζεται —με οικογενειακή συνοχή και αλληλοστήριξη να παραμένουν ισχυροί πυλώνες. Οι νέες γυναίκες δεν «ακυρώνουν» τις ρίζες τους· τις μετασχηματίζουν, επιδιώκοντας καλύτερη εκπαίδευση, εργασία και κοινωνική ένταξη. Όπως τονίζουν οι ίδιοι οι κάτοικοι, αυτό που χρειάζεται τώρα είναι ευκαιρίες και προγράμματα που θα ανοίξουν δρόμους για ακόμη περισσότερα παιδιά να συνεχίσουν το σχολείο και να ονειρευτούν άλλο μέλλον.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Οι γυναίκες Ρομά στην Αμαλιάδα ξαναγράφουν την ιστορία τους | Όπου Υπάρχει Ελλάδα | 02/10/2025” αναρτήθηκε 02/10/2025 στο Youtube κανάλι SKAI.gr