Στην πιο πρόσφατη εκπομπή της Ελεύθερης Πένας συζητήσαμε εκτενώς το ζήτημα του «προσωπικού αριθμού». Καλεσμένος ήταν ο νομικός Δήμος Θανάσουλας, ο οποίος εξήγησε με απλά λόγια τι προβλέπει το πλαίσιο, τι ισχύει από την 5η Νοεμβρίου και τι πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες.
Τι είναι ο προσωπικός αριθμός
Ο προσωπικός αριθμός, όπως παρουσιάζεται από την κυβέρνηση, είναι ένας «χρηστικός» αριθμός επαλήθευσης: ένας κωδικός που θα συνδέει τις εγγραφές των πολιτών σε διάφορες δημόσιες βάσεις δεδομένων (φορολογικά, ασφαλιστικά, ιατρικά, δημοτολόγια κ.ά.). Η αρχική ιδέα είναι ότι θα βοηθά στην αποσαφήνιση λαθών και διπλοεγγραφών (π.χ. ορθογραφικά λάθη σε ονόματα).
Τι είπε το ΣτΕ και ποια η επιφύλαξη
Το Συμβούλιο της Επικρατείας ενέκρινε την πρόβλεψη για τον προσωπικό αριθμό, αλλά με σαφή επιφύλαξη: πρόκειται για ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο και δεν πρέπει να αναγράφεται ανεξέλεγκτα σε δημόσια έγγραφα. Το ΣτΕ προειδοποίησε για κινδύνους διαρροής και κατάχρησης.
Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων — τι απάντησε
Σύμφωνα με την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (όπως ανέφερε ο κ. Θανάσουλας), ο προσωπικός αριθμός προορίζεται για την επαλήθευση ταυτότητας στις συναλλαγές με φορείς του δημοσίου και δεν αντικαθιστά τους τομεακούς αριθμούς (ΑΜΚΑ, ΑΦΜ κ.ά.). Επιπλέον, σήμερα δεν υπάρχει πρόβλεψη για χρήση του προσωπικού αριθμού από ιδιωτικούς φορείς — δηλαδή τράπεζες ή επιχειρήσεις δεν έχουν δικαίωμα να ζητήσουν τον αριθμό αυτό χωρίς ρητή νομοθετική κάλυψη.
Τι συμβαίνει από την 5η Νοεμβρίου — γιατί μην πανικοβάλλεστε
Ο κ. Θανάσουλας τόνισε ότι η απειλή που κυκλοφόρησε τις τελευταίες μέρες — ότι δηλαδή όποιος δεν έχει προσωπικό αριθμό από σήμερα θα αποκλείεται από δημόσιες υπηρεσίες, τραπεζικές συναλλαγές ή ιατρική περίθαλψη — δεν ισχύει αυτομάτως. Για να κλείσει η πρόσβαση σε πλατφόρμες ή υπηρεσίες απαιτείται ρητή νομοθετική πρόβλεψη. Συνεπώς, η απουσία προσωπικού αριθμού δεν μπορεί από μόνη της να γίνει αιτία αποκλεισμού, χωρίς προηγούμενη νομοθέτηση.
Προβληματισμοί και υποψίες του ομιλητή
Ο κ. Θανάσουλας εξέφρασε αμφιβολίες για τους πραγματικούς σκοπούς της κυβέρνησης, επισημαίνοντας ότι σε πολλές χώρες το ψηφιακό ID και οι κεντρικοί αριθμοί χρησιμοποιήθηκαν για ευρύτερο έλεγχο κινήσεων και συναλλαγών. Υπενθύμισε παραδείγματα από χώρες (Ινδία, Κίνα) όπου η ψηφιακή ταυτοποίηση δημιούργησε προβλήματα και απάτες, και προειδοποίησε για τους κινδύνους υιοθέτησης «βημάτων» που σταδιακά οδηγούν σε ευρύτερη ενσωμάτωση δεδομένων.
Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες — πρακτικές συστάσεις
– Μην πανικοβάλλεστε: η απουσία προσωπικού αριθμού δεν σημαίνει αυτόματο αποκλεισμό.
– Ενημερωθείτε από επίσημες πηγές και από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων.
– Αν κάποιος ιδιώτης ή δημόσιος υπάλληλος σας ζητήσει καταχρηστικά τον προσωπικό αριθμό, σημειώστε το περιστατικό και ζητήστε νομική υποστήριξη. Η καταγγελία στην Αρχή Προστασίας ή τα δικαστήρια είναι δικαίωμα.
– Όσοι επιλέξουν να κινηθούν νομικά (π.χ. διεκδικήσεις για άρνηση έκδοσης εγγράφων) πρέπει να μετρήσουν τις δυνατότητές τους — υπάρχουν όμως ομάδες νομικών και φορείς που συνδράμουν.
Αριθμοί και πολιτική διάσταση
Σύμφωνα με τον κ. Θανάσουλα, περίπου 1,5 εκατομμύριο πολίτες έχουν ήδη εκδώσει προσωπικό αριθμό — δηλαδή μεγάλος αριθμός συμπολιτών επέλεξε να τον αποκτήσει, αλλά μένει ακόμα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που απέχει. Η συζήτηση έχει και πολιτική διάσταση: η Νίκη κατέθεσε πρόταση για να γίνει ο αριθμός προαιρετικός και καλεί σε ευρύτερη συνεργασία βουλευτές που έχουν ενστάσεις.
Συμπέρασμα του νομικού
Το μήνυμα του κ. Θανάσουλα ήταν διπλό: πρώτον, οι πολίτες να μη φοβούνται άμεσα αποκλεισμούς από υπηρεσίες λόγω έλλειψης προσωπικού αριθμού· δεύτερον, να παραμείνουν προσεκτικοί και να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους, γιατί το ζήτημα της ψηφιακής ταυτότητας έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην προστασία προσωπικών δεδομένων και στην αυτονομία των πολιτών.
# TIMECODES (Chapters)
00:00 Εισαγωγή – Τι σημαίνει η «προθεσμία»
00:42 Τι είναι ο προσωπικός αριθμός (ΠΑ) και γιατί θεσπίστηκε
01:12 Οι βάσεις δεδομένων που «κουμπώνει» ο ΠΑ
02:30 ΣτΕ 60/2024: «Χρηστικός» αλλά ευαίσθητο δεδομένο
03:28 Γιατί ΔΕΝ πρέπει να τυπώνεται ο ΠΑ σε ταυτότητες
04:09 Αποκλειστικός σκοπός: επαλήθευση ταυτότητας
04:47 Παρεμβάσεις & απαντήσεις της ΑΠΔΠΧ
05:24 «Ο ΠΑ δεν αντικαθιστά ΑΜΚΑ/ΑΦΜ» – Τι σημαίνει πρακτικά
05:55 Χρήση μόνο με φορείς Δημοσίου – ΟΧΙ στον ιδιωτικό τομέα
06:20 Αποδόμηση τρομολαγνίας: τράπεζες, φάρμακα, Δημόσιο
08:00 Ο «πραγματικός σκοπός» και διεθνή παραδείγματα
09:02 Κίνδυνος ενοποίησης με νέα ταυτότητα – ποιο το εμπόδιο
09:32 Δικαιώματα πολιτών: κανείς δεν νομιμοποιείται να αρνηθεί εξυπηρέτηση
10:58 «Βγαίνει αυτόματα ο ΠΑ;» – Το ζήτημα της επαλήθευσης
12:55 GOV.gr και ρητές νομοθετικές προβλέψεις
13:24 Πότε και πώς αντιδρώ – Ρόλος νομικών
14:14 Κόστος/προσφυγές – Πότε αξίζει η δικαστική οδός
15:25 Διαβατήρια & 15ετία – περιπτώσεις αυθαιρεσίας
17:26 Γιατί δεν μπορεί να επιβάλλεται αλλαγή ταυτότητας
18:00 Αξιοπιστία Δικαιοσύνης – τι δείχνει η εμπειρία
19:11 Προσφυγές στο ΣτΕ & στην ΑΠΔΠΧ – τι περιμένουμε
20:03 Πόσοι έβγαλαν ΠΑ – τι δείχνουν τα νούμερα
21:04 Διεθνείς αντιδράσεις (Ην. Βασίλειο, Ιταλία)
22:58 Σύνοψη – Ψυχραιμία, δικαιώματα, επόμενα βήματα
24:55 Κίνδυνοι «ψηφιακής σκλαβιάς» & ασφάλειας
26:22 Γιατί ο ΠΑ δεν πρέπει να τυπώνεται (αναλογία με PIN κάρτας)
27:21 Επίλογος – «Αγώνας για την ελευθερία»
Δείτε ολόκληρη τη συζήτηση στο βίντεο της Ελεύθερης Πένας — εκεί ο κ. Θανάσουλας απαντά και σε επιμέρους ερωτήματα και παραθέτει ντοκουμέντα από απαντήσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων και από αποφάσεις του ΣτΕ.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ: ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΕ ΑΠΟΚΛΕΙΣΟΥΝ; Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΑΝΑΣΟΥΛΑ” αναρτήθηκε 05/11/2025 στο Youtube κανάλι ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΕΝΑ