Η ελληνική κυβέρνηση εξετάζει σοβαρά την εφαρμογή απαγόρευσης της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από ανηλίκους κάτω των 16 ετών, ακολουθώντας το παράδειγμα της Αυστραλίας. Την ίδια στιγμή, οι ειδικοί μιλούν για τα «παιδιά της ντοπαμίνης» επισημαίνοντας τους κινδύνους της οθόνης στις παιδικές ηλικίες.
Ψηφιακή ενηλικίωση ή απαγόρευση; Η Ελλάδα συζητά όριο 16 ετών για τα social media
Η συζήτηση για το κατά πόσον πρέπει να μπει ηλικιακό όριο στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από ανηλίκους επανέρχεται με ένταση, μετά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Η κυβέρνηση εξετάζει τον καθορισμό ψηφιακής ενηλικίωσης — πιθανότατα στα 16 έτη — ως μέτρο προστασίας των νέων από τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης χρήσης των social media.
Τα δεδομένα που έχουν κινητοποιήσει τη δημόσια συζήτηση δεν είναι αμελητέα: ένα στα τρία παιδιά 9–12 ετών δηλώνεται ήδη με ψεύτικη ημερομηνία γέννησης σε πλατφόρμες όπως το Facebook, ενώ πάνω από το 80% των εφήβων παραδέχονται ότι περνούν υπερβολικό χρόνο μπροστά στην οθόνη. Εν τω μεταξύ, πλατφόρμες με ελεύθερη ροή περιεχομένου επιτρέπουν την πρόσβαση σε υλικό που μπορεί να επηρεάσει ισχυρά ψυχολογικά ανήλικους χρήστες.
Υπάρχει και το διεθνές προηγούμενο: η Αυστραλία ανακοίνωσε ότι από τον Δεκέμβριο του 2025 θα εφαρμόσει αυστηρούς περιορισμούς για χρήστες κάτω των 16 ετών, με υποχρεώσεις για τις εταιρείες (Facebook, Instagram, TikTok, X, YouTube) και κυρώσεις αν δεν ληφθούν μέτρα αποτροπής. Η ελληνική πρόταση, αν αποφασιστεί, θα κινείται στο ίδιο μήκος κύματος — αλλά το κύριο ερώτημα παραμένει: απαγόρευση ή ρυθμισμένη πρόσβαση;
Τα επιχειρήματα υπέρ ενός ορίου εστιάζουν στα σοβαρά ψυχικά και σωματικά προβλήματα που συνδέονται με την υπερβολική χρήση οθονών. Ειδικοί μιλούν για αύξηση άγχους, διαταραχών ύπνου (εφιάλτες, αϋπνίες), ευερεθιστότητα, και ακόμη για καρδιαγγειακές αντιδράσεις όπως ταχυκαρδία και υπέρταση σε παρατεταμένες περιπτώσεις. Ο όρος «παιδιά της ντοπαμίνης» αποτυπώνει το πώς κάθε ειδοποίηση ή νέο βίντεο επιδρά ως άμεση ανταμοιβή, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο που τροφοδοτεί τη συνεχή ανάγκη για νέες διεγέρσεις.
Από την άλλη πλευρά υπάρχουν πρακτικά εμπόδια εφαρμογής: η εύκολη παραβίαση ηλικιακών ορίων με ψεύτικες ημερομηνίες γέννησης, η δυσκολία ολοκληρωμένου ελέγχου από τις πλατφόρμες και τα τεχνικά και νομικά ζητήματα που εγείρονται από την επιβολή μέτρων. Επίσης τίθεται το ερώτημα αν μια σκληρή απαγόρευση δεν θα σπρώξει απλώς τη χρήση σε λιγότερο ελεγχόμενα κανάλια ή σε παράνομες πρακτικές παρακάμψεως.
Μια μετριοπαθής λύση που προτείνουν γονείς και ειδικοί είναι ο συνδυασμός μέτρων: προσωπαρχική επαλήθευση ηλικίας, ενίσχυση των γονικών ελέγχων, όρια χρόνου χρήσης, υποχρεωτική εκπαίδευση ψηφιακής εγγραμματοσύνης στα σχολεία και προγράμματα ευαισθητοποίησης για τους γονείς. Παράλληλα, οι πλατφόρμες θα μπορούσαν να υποχρεωθούν σε πιο αξιόπιστες τεχνολογίες αποτροπής και στην παροχή εργαλείων που περιορίζουν την έκθεση σε επιβλαβές περιεχόμενο.
Η πολιτική επιλογή που θα γίνει θα αντανακλά μια ευρύτερη στάση: προτεραιότητα στην προστασία της παιδικής ηλικίας με νομοθετικά «φρένα», ή εμπιστοσύνη στην αυτορρύθμιση και στην ενίσχυση της οικογενειακής και εκπαιδευτικής εποπτείας; Η συζήτηση είναι στο ξεκίνημά της στην Ελλάδα, και όπως πάντα σε τέτοια θέματα, οι ισορροπίες ανάμεσα στην ελευθερία της έκφρασης, την τεχνολογική ρεαλιστικότητα και το δημόσιο συμφέρον θα κρίνουν τις αποφάσεις.
Μπορεί η ψηφιακή ενηλικίωση να βάλει όρια σε μια γενιά που μεγάλωσε με το κινητό στο χέρι; Η απάντηση θα εξαρτηθεί από το αν το κράτος, οι γονείς και οι πλατφόρμες θα συνεργαστούν ώστε το όριο να είναι και τεχνικά εφαρμόσιμο, και κοινωνικά αποδεκτό — διαφορετικά το μόνο βέβαιο είναι ότι η συζήτηση θα ξανανοίγει ξανά και ξανά.
Το Video “Σκέψεις για απαγόρευση των social media κάτω των 16 ετών” αναρτήθηκε 26/09/2025 στο Youtube κανάλι Ionian TV