Η Ιταλία και όλος ο κόσμος της μουσικής αποχαιρετούν την Ornella Vanoni, μια από τις πιο εμβληματικές μορφές της “musica leggera”, η οποία απεβίωσε στις 21 Νοεμβρίου 2025 στο σπίτι της στο Μιλάνο, σε ηλικία 91 ετών. Ο θάνατός της, όπως μετέδωσαν ιταλικά Μέσα, πιστεύεται ότι οφειλόταν σε ανακοπή καρδιάς (Corriere della Sera). Η εικόνα της —μια φωνή άλτο με θεατρικές κορυφώσεις, ένας χαρακτήρας ειλικρινής, αυτοσαρκαζόμενος και γοητευτικός— μένει ανεξίτηλη στη μνήμη εκατομμυρίων ακροατών και συναδέλφων.
Μια ζωή στο θέατρο και στο τραγούδι
Γεννημένη στο Μιλάνο στις 22 Σεπτεμβρίου 1934, η Vanoni ξεκίνησε την καλλιτεχνική της πορεία στο θέατρο, σπουδάζοντας στην Ακαδημία Δραματικών Τεχνών του Piccolo Teatro υπό την καθοδήγηση του Giorgio Strehler — μια σχέση που σημάδεψε τόσο την επαγγελματική όσο και την προσωπική της ζωή. Οι θεατρικές ρίζες της παρέμειναν ορατές στην απόδοση και στη σκηνική της παρουσία καθ’ όλη τη διάρκεια μιας εξαιρετικά μακράς καριέρας.
Το μουσικό ξεκίνημα σε λίγα χρόνια έγινε θρυλικό: από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 η Vanoni ερμήνευσε τις γνωστές canzoni della mala —τα τραγούδια του υποκόσμου του Μιλάνου— που της έδωσαν το προσωνύμιο «cantante della mala» και ανέδειξαν τη δραματική της ερμηνευτική δύναμη. Η δεκαετία του ’60 τη στέγασε στο ευρύ κοινό: με κομμάτια όπως το “Senza fine”, το “Che cosa c’è” (έργο του Gino Paoli), το “La musica è finita” (1967) και το “Io ti darò di più” (1966), η Vanoni καθιέρωσε την κατά πολύ χαρακτηριστική καλλιτεχνική της ταυτότητα. Το 1964 κέρδισε το Festival di Napoli με το “Tu si ‘na cosa grande” και το 1968 κατέκτησε τη δεύτερη θέση στο Festival di Sanremo με το “Casa Bianca”. Συμμετείχε συνολικά οκτώ φορές στο Sanremo — και το 1999 έγινε η πρώτη γυναίκα τιμηθείσα με το βραβείο καριέρας του θεσμού.
Μουσική τολμηρότητα και διεθνείς συνεργασίες
Η δεκαετία του ’70 άνοιξε νέους μουσικούς ορίζοντες για τη Vanoni. Το 1976 συνεργάστηκε με τους Vinícius de Moraes και Toquinho στο άλμπουμ “La voglia, la pazzia, l’incoscienza e l’allegria”, ένα έργο που θεωρείται σήμερα μεταξύ των 100 κορυφαίων ιταλικών δίσκων και που έδειξε την ικανότητά της να ενσωματώνει bossa nova και jazz χωρίς να απωλέσει την προσωπική της σφραγίδα. Στα ’80s ανέλαβε μεγαλύτερο έλεγχο της δημιουργίας της, γράφοντας στίχους, σχεδιάζοντας concept albums και κερδίζοντας βραβεία όπως το Premio Tenco —όπου αναγνωρίστηκε ως η πρώτη γυναίκα τραγουδοποιός που τιμήθηκε με αυτή τη διάκριση. Συνεργάστηκε επανειλημμένα με εμβληματικές φυσιογνωμίες της ιταλικής μουσικής —Gino Paoli, Paolo Conte, Lucio Dalla, Fabrizio De André— αλλά και με διεθνείς σχήματα της jazz (π.χ. Gerry Mulligan).
Η Vanoni δεν έμεινε σταθερή σε ένα μοτίβο: το 1985 επανενώθηκε με τον Gino Paoli για την επιτυχημένη περιοδεία “Insieme”, ενώ σε επόμενες δεκαετίες τραγούδια της γνώρισαν νέα ζωή —το “L’appuntamento” μπήκε στο soundtrack της ταινίας Ocean’s Twelve το 2004— και η ίδια συνέχισε να ηχογραφεί και να περιοδεύει. Το 2008 γιόρτασε 50 χρόνια καριέρας με μια συναυλία στην Piazza Duomo του Μιλάνου μπροστά σε 35.000 θεατές, αποδεικνύοντας τη διαχρονική της απήχηση.
Προσωπικότητα, δημόσια εικόνα και μάχη με την κατάθλιψη
Η δημόσια προσωπικότητα της Vanoni συνδύαζε την αφοπλιστική ειλικρίνεια, το αυτοσαρκαστικό χιούμορ και μια άμεση σχέση με το κοινό. Δεν απέκρυψε τις δύσκολες περιόδους: έπασχε από κατάθλιψη και κατά διαστήματα αποσυρόταν, αλλά επέστρεφε πάντα στη σκηνή με την ίδια ενέργεια και πάθος. Η τηλεοπτική της παρουσία —μεταξύ άλλων στη δημοφιλή εκπομπή Che Tempo Che Fa— τη μετέτρεψε σε αγαπημένη φιγούρα και εκτός μουσικών κύκλων.
Τελευταία χρόνια και διαρκής δημιουργία
Ακόμη και στη βαθιά της ηλικία η Vanoni παρέμεινε ενεργή. Το 2018 επέστρεψε στο Sanremo με το τραγούδι “Imparare ad amarsi” (μαζί με Bungaro και Pacifico) και κέρδισε το Βραβείο Κριτικών για την ερμηνεία. Το 2021 κυκλοφόρησε το άλμπουμ “Unica”, που υπενθύμισε την ακατάβλητη δημιουργική της φλόγα. Στις αρχές του 2025 εξακολουθούσε να εμφανίζεται: ως την περασμένη εβδομάδα είχε συμμετάσχει σε τηλεοπτική εκπομπή του καναλιού La Nove. Σε συνεντεύξεις της τα τελευταία χρόνια μιλούσε με χιούμορ και ρεαλισμό ακόμη και για την «τελευταία της γιορτή», εκφράζοντας επιθυμίες όπως η μουσική του Paolo Fresu, ένα φόρεμα Dior και να σκορπιστούν οι στάχτες της στη λιμνοθάλασσα της Βενετίας — παραδείγματα της αισθητικής και του αυτοσαρκασμού που τη χαρακτήριζαν.
Κληρονομιά και επιρροή
Η Vanoni άφησε πίσω της πάνω από 55 εκατομμύρια πωλήσεις και μια δισκογραφία που εκτείνεται σε έξι δεκαετίες, με δεκάδες άλμπουμ και συνεργασίες που εκτείνονται από την ιταλική παράδοση μέχρι διεθνείς μουσικές επιρροές. Τραγούδια όπως “L’appuntamento”, “Senza fine”, “La musica è finita”, “Tristezza” και “Io ti darò di più” ανήκουν στον κανόνα του ιταλικού τραγουδιού — κομμάτια που συνεχίζουν να ακούγονται, να εμπνέουν και να επανεκδίδονται σε νέες γενιές ακροατών.
Μια ευκαιρία να ακούσουμε ξανά την ερμηνεία που κατέστησε την Vanoni αναγνωρίσιμη: θεατρική, συγκινητική και διαχρονική. Το κομμάτι ανήκει στο ρεπερτόριό της που αναδεικνύει την ικανότητά της να μεταφέρει συναισθήματα με λιτό αλλά βαθύ τρόπο.
Το τραγούδι “Io ti darò di più” (1966) ανήκει στην περίοδο που η Βανόνι εδραίωνε την καλλιτεχνική της ταυτότητα. Πρόκειται για κομμάτι του ρεπερτορίου της που αναδεικνύει το θεατρικό της ύφος και την ικανότητα να μεταδίδει συναισθήματα με λιτό αλλά βαθύ τρόπο. Οι στίχοι και η ερμηνεία επικεντρώνονται στην υπόσχεση μιας πιο ολοκληρωμένης, πιο βαθιάς αγάπης —μια θεματική που ταιριάζει αρμονικά με την ευαισθησία και την δραματικότητα που χαρακτηρίζουν πολλά από τα τραγούδια της.
– Io ti darò di più (1966)
Εμφανίσεις – Τραγούδια
– L’appuntamento — Η εμβληματική εκτέλεση που απέκτησε διεθνή ζωή όταν συμπεριλήφθηκε στο soundtrack της ταινίας Ocean’s Twelve (2004).
– Senza fine — Ένα από τα κλασικά κομμάτια που καθιέρωσαν τη θέση της στη δεκαετία του ’60.
– La musica è finita — Δραματική ερμηνεία που αναδεικνύει τη θεατρική της σχολή.
– Live: Piazza Duomo (2008) — Η συναυλία των 50 χρόνων μπροστά σε 35.000 θεατές, στιγμιότυπα από μια βραδιά που επισφράγισε την διαχρονική της απήχηση.
– Sanremo 2018 — Η παρουσία-επιστροφή με το “Imparare ad amarsi”, που κέρδισε το Βραβείο Κριτικών.
Η απώλεια της Ornella Vanoni σβήνει μια από τις τελευταίες μεγάλες φωνές της ιταλικής μουσικής σκηνής του 20ού αιώνα, αλλά το έργο της παραμένει ζωντανό: στις ηχογραφήσεις, στις αναμνήσεις των ζωντανών εμφανίσεων, στις επηρεασμένες φωνές των νεότερων καλλιτεχνών. Ήταν καλλιτέχνιδα που συνέδεσε το θέατρο με το τραγούδι, την τοπική παράδοση με διεθνείς τάσεις, και την προσωπική ευαισθησία με μια σκηνική μεγαλοπρέπεια που ποτέ δεν ξεπερνούσε την αλήθεια της έκφρασης.
Σε μια εποχή που η τέχνη συχνά χάνεται γρήγορα, η Vanoni επέλεξε τη διάρκεια: όχι μόνο ως χρόνο, αλλά ως ποιότητα ερμηνείας. Η φωνή της θα συνεχίσει να ηχεί —μέσα από γραμμές, δίσκους και στιγμές— σε όσους την αγάπησαν και σε όσους θα την ανακαλύψουν από εδώ και πέρα.
Addio a Ornella Vanoni
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Ornella Vanoni – Io ti daro di più (1966)” αναρτήθηκε 30/05/2020 στο Youtube κανάλι Lilly Rose
Περισσότερα Video
