Η Κάλυμνος έχει γράψει με χρυσά γράμματα την ιστορία της στο χάρτη της θαλάσσιας αλιείας και της κατάδυσης. Από τα μέσα του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, το νησί ανέπτυξε έναν αξιοσημείωτο στόλο και μια οικονομία στενά συνδεδεμένη με την αλίευση και το σπογγάρι. Η σπογγαλιεία αποτέλεσε για δεκαετίες την κύρια πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους και διαμόρφωσε την ταυτότητα ολόκληρης της τοπικής κοινωνίας.
Σήμερα η παράδοση συνεχίζεται από τη νέα γενιά. Ο Γρηγόρης Κόκκινος, που πήρε τη «σκυτάλη» από τον πατέρα του, εξηγεί πως επεξεργάζονται τα φυσικά σφουγγάρια και τα διανέμουν σε αγορές ανά τον κόσμο — από την Κίνα και την Ιαπωνία μέχρι τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία. Πρόκειται για ένα προϊόν premium για την περιποίηση του σώματος, με ευεργετικές ιδιότητες για το δέρμα, και γι’ αυτό έχει διαρκή ζήτηση στο εξωτερικό.
Το ταξίδι των σφουγγαράδων στο παρελθόν ήταν ιδιαίτερα σκληρό: οι εξορμήσεις διαρκούσαν έξι με εφτά μήνες, ενώ η προετοιμασία απαιτούσε περίπου σαράντα πέντε ημέρες. Οι καπεταναίοι ναυτολογούσαν τα πληρώματα, συγκέντρωναν τα εργαλεία, τα εφόδια και τα τρόφιμα — από γαλέτες και παστά ψάρια μέχρι άφθονο νερό σε βαρέλια. Η άνθηση του επαγγέλματος στα τέλη του 19ου αιώνα συνέβαλε καθοριστικά στην ευημερία του νησιού.
Σημαντική εξέλιξη υπήρξε η εφαρμογή της νέας μεθόδου κατάδυσης με σκάφανδρο στη δεκαετία του 1860. Η πλήρης ενδυμασία κατάδυσης επέτρεψε στους δύτες να παραμένουν περισσότερο χρόνο στον βυθό, βελτιώνοντας την αποδοτικότητα αλλά και την ασφάλεια. Με το πέρασμα των δεκαετιών οι τεχνικές εκσυγχρονίστηκαν περαιτέρω, τα εργαλεία έγιναν πιο ασφαλή και τα ατυχήματα μειώθηκαν.
Παράλληλα, η σύγχρονη σπογγαλιεία αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα θαλάσσια οικοσυστήματα και, ως αποτέλεσμα, οι σφουγγαράδες ακολουθούν πλέον πιο βιώσιμες πρακτικές. Αντί να αφαιρούν ολόκληρα τα σφουγγάρια, τα κόβουν με τρόπο που επιτρέπει την αναγέννηση στο ίδιο σημείο, εξασφαλίζοντας πόρους και για το μέλλον.
Τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη του τουρισμού έφερε νέες ευκαιρίες για το νησί. Εκτός από την παραδοσιακή δραστηριότητα της σπογγαλιείας, κερδίζουν έδαφος εναλλακτικές εμπειρίες, όπως οι βοτανικοί περίπατοι στην Κάλυμνο και την Τέλενδο. Οι επισκέπτες ενδιαφέρονται να γνωρίσουν τα ντόπια βότανα — μανδραγόρα, τσουκνίδα, λεβάντα, υπερικό και άλλα — και πολλοί αγοράζουν προϊόντα από αυτά, που προσφέρουν πολύτιμες βιταμίνες και ιδιότητες για την υγεία.
Η εικόνα που προκύπτει είναι διττή αλλά ελπιδοφόρα: από τη μία, μια βαριά κληρονομιά, γεμάτη κόπο και θυσίες· από την άλλη, μια ζωντανή παράδοση που προσαρμόζεται, εκσυγχρονίζεται και βρίσκει νέους δρόμους στο παγκόσμιο εμπόριο και τον τουρισμό. Η Κάλυμνος συνεχίζει να μοιράζει την τέχνη των σφουγγαράδων και τα προϊόντα της σε όλο τον κόσμο, διασφαλίζοντας ότι αυτή η μοναδική ναυτική κληρονομιά θα παραμείνει ζωντανή και για τις επόμενες γενιές.
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Καλύμνος: Οι νέοι συνεχίζουν την παράδοση των γονιών τους-Τα σφουγγάρια φτάνουν σε όλο τον κόσμο” αναρτήθηκε 30/10/2025 στο Youtube κανάλι euronews (στα ελληνικά)