Καταιγιστικές αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο φέρνει προς ψήφιση, σύμφωνα με όσα συζητήθηκαν στην εκπομπή, το νέο νομοσχέδιο που αναμένεται να περάσει και από το Υπουργικό Συμβούλιο. Ο συμβολαιογράφος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, κ. Ρούσκας, περιέγραψε αναλυτικά τις βασικές παρεμβάσεις που αφορούν αποποιήσεις, κληρονομικές συμβάσεις, μερίδια συζύγου-τέκνων, ιδιόγραφες διαθήκες και γονικές παροχές — όλα ζητήματα που ενδιαφέρουν άμεσα τους πολίτες, αφού αφορούν περιουσιακά στοιχεία και κοινωνικά αγαθά.
Κατ’ αρχάς, επιδιώκεται ο περιορισμός των μαζικών αποποιήσεων κληρονομιών. Ειδικότερα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι σε περιπτώσεις κληρονομιάς με χρέη, δεν θα απαιτείται πλέον αποκλειστικά η αποποίησις για την αποφυγή ευθύνης. Αντίθετα, υπάρχει δυνατότητα ρητής αποδοχής της κληρονομιάς και ανάληψης των υποχρεώσεων, ή, εναλλακτικά, προσφυγής σε δικαστική εκκαθάριση της κληρονομίας, όταν ένας πιστωτής ζητήσει ικανοποίηση. Η διαδικασία αυτή αναμένεται να ξεκαθαριστεί στην τελική διατύπωση του νομοσχεδίου.
Σημαντική καινοτομία αποτελεί η εισαγωγή του θεσμού των κληρονομικών συμβάσεων. Πρόκειται για προκαθορισμένες συμβάσεις μεταξύ διαθέτη και διαδόχων, οι οποίες θα καθορίζουν εξαρχής ποιος θα λάβει συγκεκριμένα στοιχεία της περιουσίας. Η ρύθμιση αυτή, που έρχεται από αγγλοσαξονικές πρακτικές, αποδέχεται την ειδικευμένη συμφωνία ως νομικά θεσμική λύση και οδηγεί ενδεχομένως σε απώλεια της νόμιμης μοίρας για όσους συμμετέχουν στη σύμβαση. Με άλλα λόγια, αν αποδεχθείς την κληρονομική σύμβαση, παραιτείσαι από το δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα εκ των υστέρων, εκτός αν υπάρξει δικαστική παρέμβαση.
Παράλληλα, αλλάζουν και οι αναλογίες μεταξύ συζύγου και τέκνων: όταν υπάρχει ένας κληρονόμος —ένα παιδί— και σύζυγος, ο τελευταίος θα λαμβάνει το 1/3 της κληρονομιάς και το παιδί τα 2/3. Εάν υπάρχουν δύο παιδιά, το μερίδιο της συζύγου μειώνεται στο 1/4 και το υπόλοιπο κατανέμεται στα παιδιά. Η αλλαγή αυτή αναδεικνύει μια σαφή προτίμηση προς τα τέκνα, που αντανακλά και την κυρίαρχη κοινωνική αντίληψη.
Σχετικά με τις ιδιόγραφες διαθήκες, οι τροποποιήσεις είναι κυρίως διαδικαστικού χαρακτήρα: ο συμβολαιογράφος αναλαμβάνει την ευθύνη για τη δημοσίευση και τον έλεγχο, ενώ επιβάλλεται πρόσθετη διαδικασία για την πιστοποίηση όσων εμφανίζονται ως κληρονόμοι όταν δεν πρόκειται για άμεσους αυτούς. Η παράδοση του εγγράφου στο συμβολαιογράφο καθίσταται υποχρεωτική, γεγονός που μειώνει τις παθογένειες των «διαθηκών που βρίσκονται στο σπίτι», αλλά δεν θα εξαφανίσει εντελώς τέτοιες περιπτώσεις. Οι συμβολαιογραφικές διαθήκες παραμένουν πιο ασφαλείς, ενώ η ψηφιοποίηση ήδη εισάγει νέα δεδομένα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι ρυθμίσεις για τις γονικές παροχές, που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται ιδίως στο τέλος του έτους. Η γονική παροχή προσφέρει στον διαθέτη τη δυνατότητα να μεταβιβάσει κυριότητα στον γονέα και ταυτόχρονα να διατηρήσει την επικαρπία ή το δικαίωμα οίκησης. Η επικαρπία δίνει στον επικαρπωτή δικαίωμα χρήσης και καρπώσεως όσο ζει, αλλά έχει φορολογικές υποχρεώσεις και υπόκειται σε δήλωση. Αντίθετα, το δικαίωμα οίκησης είναι προσωπικό, ισχύει όσο χρησιμοποιείται, δεν μπορεί να εκμισθωθεί και προστατεύεται από αναγκαστικά μέτρα. Η επιλογή μεταξύ επικαρπίας και δικαιώματος οίκησης έχει ουσιαστικές συνέπειες τόσο για το φορολογικό όσο και για την προστασία του ακινήτου από κατασχέσεις.
Τέλος, οι φορολογικές επιπτώσεις των παραπάνω αλλαγών παραμένουν κρίσιμες. Όπως επισημάνθηκε, η τελική εικόνα θα εξαρτηθεί από τη φορολογική αντιμετώπιση που θα συνοδεύσει το νομοσχέδιο, ειδικά όσον αφορά τις γονικές παροχές και την αξία της επικαρπίας. Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι οι ρυθμίσεις θα περάσουν από το Υπουργικό Συμβούλιο και θα υπάρξει συνέχεια στις επίσημες ανακοινώσεις.
Η συνομιλία με τον κ. Ρούσκα ανέδειξε ότι πολλές από τις αλλαγές αποβλέπουν στην αποσαφήνιση και εκσυγχρονισμό του κληρονομικού δικαίου, αλλά και στη μείωση πρακτικών που δημιουργούν προβλήματα στην εφαρμογή του — όπως οι ανακλαστικές αποποιήσεις και οι αμφισβητούμενες ιδιόγραφες διαθήκες. Αναμένονται λοιπόν οι τελικές νομικές και φορολογικές λεπτομέρειες, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν σαφώς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Video: Αλλάζουν όλα στο δίκαιο: Τι πρέπει να προσέχουμε για να αποφύγουμε τις κατασχέσεις
Το άρθρο συντάχθηκε με τη βοήθεια του GretAi. Το Video “Αλλάζουν όλα στο δίκαιο: Τι πρέπει να προσέχουμε για να αποφύγουμε τις κατασχέσεις” αναρτήθηκε 25/11/2025 στο Youtube κανάλι ΕΡΤ Α.Ε.